Z dniem ogłoszenia upadłości, majątek dłużnika staje się tzw. masą upadłości. To właśnie z masy upadłości zaspokajane są roszczenia wierzycieli i koszty postępowania. Masę upadłości tworzy majątek dłużnika należący do niego w chwili ogłoszenia upadłości oraz ten nabyty przez upadłego w trakcie trwania postępowania upadłościowego. Składową masy upadłości jest również wynagrodzenie za pracę jakie otrzymuje dłużnik, jednak tylko w części podlegającej zajęciu.

Podstawowym zadaniem syndyka w postępowaniu upadłościowym jest spieniężenie majątku osoby upadłej. Oznacza to, że wraz z ogłoszeniem upadłości przez sąd, syndyk przejmuje kontrolę nad tym majątkiem, który wchodzi do masy upadłościowej. A następnie dokonuje likwidacji majątku, aby pokryć roszczenia wierzycieli.

Być może trudno uwierzyć w to, że osoba uzależniona od alkoholu, która jednocześnie jest poważnie zadłużona, może uzyskać umorzenie zaległych wierzytelności w ramach konsumenckiego postępowania upadłościowego. Takie oddłużenie jest realne, jednak istotą sprawy jest to, czy dłużnik jest zdiagnozowany jako cierpiący na przewlekły alkoholizm oraz czy podjął leczenie.

Upadłość konsumencka daje możliwość oddłużenia. Jest to prawo, z którego może skorzystać każdy dłużnik będący osobą fizyczną. Postępowanie upadłościowe wiąże się w dużej mierze z działalnością syndyka, który m.in. tworzy listę wierzytelności, to jest – spis zadłużeń konsumenta. Czy dłużnik lub wierzyciel może nie zgodzić się z zaproponowanym przez syndyka katalogiem?

Restrukturyzacja to proces, który polega na przywróceniu przedsiębiorstwu płynności w spłacaniu jego zobowiązań finansowych.  Choć każda firma w potrzebie może skorzystać z takiego rozwiązania, w przypadku branży transportowej restrukturyzacja może okazać się szczególnie przydatna. Dlaczego?

Plan spłaty to spis zobowiązań upadłego konsumenta wobec wierzycieli, którzy nie zostali zaspokojeni z masy upadłości przeznaczonej do likwidacji w toku postępowania upadłościowego. Celem planu spłaty jest ustalenie w jakim zakresie i okresie czasu upadły musi spłacać zadłużenie pozostałe po likwidacji majątku. Realizacja planu spłaty może trwać nie dłużej niż 36 miesięcy, bez względu na wysokość zadłużenia oraz możliwości finansowe upadłego. Termin ten został zdefiniowany w Prawie Upadłościowym i co do zasady jest nieprzekraczalny. A to dlatego, że wbrew pozorom, w planie realizacji nie zawsze chodzi o całkowitą spłatę wszystkich zobowiązań. Plan spłaty ma mieć charakter bardziej wychowawczy i uświadamiający upadłego.

Z karami umownymi zapoznany jest niemal każdy przedsiębiorca, który kiedykolwiek podpisywał jakąś umowę. Pozwalają one w wypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań niepieniężnych  przez dłużnika dochodzenie od niego przez wierzyciela określonej sumy pieniężnej. Oznacza to, że korzystniej jest wykonywać umowy lub spełniać określone umową świadczenia.

W  przeciwnym razie odpowiedzialność dłużnika z powodu wyrządzenia szkody niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania może doprowadzić do przyznania odszkodowania, w wysokości poniesionej szkody lub uwzględnienia kary umownej, jeśli była przewidziana w umowie stron.

Czy sąd może znieść karę umowną?

Zgodnie z przepisem art. 130 p.u. sędzia-komisarz na wniosek syndyka uznaje za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości w całości lub części kary umowne zastrzeżone przed ogłoszeniem upadłości na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika, jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane przez upadłego lub jeżeli kara umowna jest rażąco wygórowana. Co ważne, sąd może również zmniejszyć wysokość kary umownej jeżeli jest ona stanowczo za wysoka.. Z tym, że jak wynika z przepisu art. 484 § 2 k.c. sąd jest uprawniony jedynie do zmniejszenia wartości ustalonej przez strony kary. Niemożliwa jest natomiast możliwość ingerowania w inny sposób w świadczenie kary kontraktowej (np. przez zamianę na inne świadczenie, rozłożenie na raty lub zmianę terminu zapłaty).

Niejednoznaczne określony jest jednak fakt czy sąd może w drodze miarkowania zmniejszyć zastrzeżoną karę umowną do zera. Głosy w tej kwestii są podzielone. Przeciwnicy tego poglądu twierdzą, że miarkowanie nie może prowadzić do zniesienia całej kary umownej. Jest to bowiem instrument o charakterze wyjątkowym, a tak daleko idąca redukcja kary umownej prowadziłaby do całkowitego pominięcia represyjnej funkcji jaką ma pełnić. Z kolei zwolennicy dopuszczalności całkowitego odstąpienia od kary  umownej na podstawie unormowania wskazują, że nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby sąd mógł zmiarkować karę umowną nawet do zera, jeśli będą za tym przemawiać szczególne okoliczności, np. jeśli uzna, że kara umowna zredukowania do choćby najniższej wysokości będzie nadal rażąco wygórowana.

Kary umowne w upadłości przedsiębiorcy

W przypadku postępowania upadłościowego przepis art. 130a p.u. upoważnia  sędziego – komisarzowi do zwolnienia syndyka masy upadłości z obowiązku zapłaty w całości lub części kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.  W praktyce polega to na podziale kar umownych w oparciu o wysokość relacji między ustaloną przez strony karą umowną a roszczeniem o naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Kryzys finansowy i realne zagrożenie niewypłacalnością, są znane wielu przedsiębiorcom. Ogłoszenie upadłości- będące rozwiązaniem dla już pogrążonych w niewypłacalności dłużników, to nie jedyna koncepcja jaką warto rozważyć w obliczu problemów z utrzymaniem płynności finansowej i zbliżającej się w szybkim tempie wizji bankructwa. Kierując się potrzebą ograniczenia liczby postępowań upadłościowych, które rzadko wiązały się ze skutecznym zaspokojeniem roszczeń wierzycieli, ustawodawca opracował i wprowadził w życie nowe narzędzia opisane w ustawie Prawo restrukturyzacyjne. Ustawa została wprowadzona 1 stycznia 2016 r. i dotyczy postępowań restrukturyzacyjnych. Jednym z nich jest postępowanie sanacyjne, którego przeprowadzenie łączy w sobie dwa główne cele- restrukturyzację przedsiębiorstwa oraz ochronę wierzycieli.