Z karami umownymi zapoznany jest niemal każdy przedsiębiorca, który kiedykolwiek podpisywał jakąś umowę. Pozwalają one w wypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań niepieniężnych przez dłużnika dochodzenie od niego przez wierzyciela określonej sumy pieniężnej. Oznacza to, że korzystniej jest wykonywać umowy lub spełniać określone umową świadczenia.
W przeciwnym razie odpowiedzialność dłużnika z powodu wyrządzenia szkody niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania może doprowadzić do przyznania odszkodowania, w wysokości poniesionej szkody lub uwzględnienia kary umownej, jeśli była przewidziana w umowie stron.
Czy sąd może znieść karę umowną?
Zgodnie z przepisem art. 130 p.u. sędzia-komisarz na wniosek syndyka uznaje za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości w całości lub części kary umowne zastrzeżone przed ogłoszeniem upadłości na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika, jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane przez upadłego lub jeżeli kara umowna jest rażąco wygórowana. Co ważne, sąd może również zmniejszyć wysokość kary umownej jeżeli jest ona stanowczo za wysoka.. Z tym, że jak wynika z przepisu art. 484 § 2 k.c. sąd jest uprawniony jedynie do zmniejszenia wartości ustalonej przez strony kary. Niemożliwa jest natomiast możliwość ingerowania w inny sposób w świadczenie kary kontraktowej (np. przez zamianę na inne świadczenie, rozłożenie na raty lub zmianę terminu zapłaty).
Niejednoznaczne określony jest jednak fakt czy sąd może w drodze miarkowania zmniejszyć zastrzeżoną karę umowną do zera. Głosy w tej kwestii są podzielone. Przeciwnicy tego poglądu twierdzą, że miarkowanie nie może prowadzić do zniesienia całej kary umownej. Jest to bowiem instrument o charakterze wyjątkowym, a tak daleko idąca redukcja kary umownej prowadziłaby do całkowitego pominięcia represyjnej funkcji jaką ma pełnić. Z kolei zwolennicy dopuszczalności całkowitego odstąpienia od kary umownej na podstawie unormowania wskazują, że nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby sąd mógł zmiarkować karę umowną nawet do zera, jeśli będą za tym przemawiać szczególne okoliczności, np. jeśli uzna, że kara umowna zredukowania do choćby najniższej wysokości będzie nadal rażąco wygórowana.
Kary umowne w upadłości przedsiębiorcy
W przypadku postępowania upadłościowego przepis art. 130a p.u. upoważnia sędziego – komisarzowi do zwolnienia syndyka masy upadłości z obowiązku zapłaty w całości lub części kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. W praktyce polega to na podziale kar umownych w oparciu o wysokość relacji między ustaloną przez strony karą umowną a roszczeniem o naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Dodaj komentarz