Coraz trudniej spotkać dziś osobę, która nie posiadałby jakiegoś długu, pożyczki,  debetu na karcie płatniczej czy dodatkowej karty kredytowej. Większość z nas sięga po takie „zastrzyki gotówki”. Jedni, bo muszą, inni, bo akurat mogą, więc wykorzystują okazję. Jeśli nasze długi spłacamy regularnie, wszystko jest w porządku. Śpimy spokojnie i niespecjalnie martwimy się o jutro. Jest jak jest, jak brakuje –  pożyczamy, kiedy mamy – oddajemy. Zdarza się jednak, wcale nie tak rzadko, że przestajemy spłacać swoje długi w terminie lub znacznie gorzej, nie spłacamy ich wcale. Tak, miesiąc za miesiącem, popadamy w coraz większe zadłużenie. Kiedy już zaczynamy zdawać sobie sprawę z tego, że rzeczywiście jest źle, szukamy wyjścia z sytuacji kryzysowej. Mam już świadomość, że długi same się nie spłacą, że to my, ich posiadacze, musimy jak najszybciej się ich pozbyć. Tak zaczyna się czas życia w strachu, chaosie i ciągłej niepewności, co dalej.

Lista wierzytelności sporządzana jest w każdym postępowaniu upadłościowym, bez względu na to, czy wierzyciele zgłosili swoje wierzytelności.

Sprzeciw wobec listy wierzytelności

Zaskarżenie listy wierzytelności to –  najprościej rzecz ujmując –   sprzeciw wierzyciela lub upadłego wobec zaproponowanej przez syndyka listy wierzytelności, czyli zobowiązań pieniężnych, jakie dłużnik jest winny wierzycielowi. Listę wierzytelności zamieszcza się w postaci elektronicznej w Rejestrze.

Celem zabezpieczenia wierzytelności jest umożliwienie zaspokojenia wierzyciela w przypadku jego niewypłacalności. Tę samą wierzytelność można zabezpieczyć różnymi rodzajami zabezpieczeń; mogą one być rzeczowe i osobowe.

Zabezpieczenie rzeczowe

Jedną z konsekwencji ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest likwidacja majątku dłużnika. Po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu majątek dłużnika staje się masą upadłościową, którą zarządza wyznaczony przez sąd syndyk.

Często ma miejsce sytuacja, kiedy jeden z małżonków popada w tarapaty finansowe, co ma negatywny wpływ na finanse i komfort życia całej rodziny. Niekiedy padają pytania o możliwość złożenia wspólnego wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej małżonków, analogicznie do możliwości wspólnego rozliczania się przez Urzędem Skarbowym.

Uczestnikiem postępowania upadłościowego jest podmiot, który bierze w nim udział, a któremu ustawa Prawo upadłościowe nadaje taki status oraz przypisane temu statusowi prawa i obowiązki.

Ustawa Prawo upadłościowe przewiduje terminy, w jakich należy dokonać poszczególne czynności w toku postępowania upadłościowego. Poniżej omówienie najważniejszych z nich.

Niemal w każdym postępowaniu upadłościowym występują wierzytelności sporne. Dotyczy to również postępowania w upadłości konsumenckiej. Czym są wierzytelności sporne i na jakim etapie postępowania można je napotkać?

Niezapłacone faktury są najczęstszym problemem w obrocie gospodarczym. Nierzadko nieuregulowane należności stają się przyczyną poważnych kłopotów finansowych sprzedającego, prowadząc do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości włącznie. Windykacja może okazać się bardzo pomocna w takich sytuacjach.

Krócej czy dłużej?

Zdecydowanie dłużej. Upadłość konsumencka to proces, który rozciąga się w czasie dłuższym niż trzy dni czy kilka miesięcy. Należy zauważyć, że ostatni jej etap – plan spłaty wierzycieli – może trwać, zgodnie z prawem, nawet trzydzieści sześć miesięcy, a więc trzy lata. Nie oznacza to jednak, że ten czas jest zawsze maksymalnie wykorzystywany. Poza tym nawet kilkuletnie czekanie na całkowite umorzenie zobowiązań wcale nie musi być uciążliwe.

Liczba osób z niespłaconymi długami rośnie lawinowo. Najczęściej bierzemy kredyty na zakup nieruchomości, a także polepszenie standardu życia. Pęd ku lepszemu, nie zawsze oznacza lepsze. Bywa i tak, że poziom życia rzeczywiście podnosi się nieco, ale przy okazji powstają długi, których wcale nie tak łatwo się pozbyć. Każdy dłużnik staje wtedy przed pytaniem: co zrobić? Jak się ratować i pozbyć długów?

Rozwój gospodarczy związany jest z coraz powszechniejszą wśród ludzi potrzebą posiadania dóbr materialnych i korzystania z przeróżnych oferowanych przez świat usług. Wzmożoną chęć posiadania, często produktów luksusowych, wykorzystują banki i firmy pożyczkowe, które zachęcają do spełniania swoich marzeń i pragnień za pomocą pożyczonych od nich środków. Pieniądze można otrzymać na dowolny cel – na zakup mieszkania, na poprawę swojego wyglądu, na nowe meble lub na prezenty świąteczne dla rodziny.

Spirala zadłużenia to zjawisko, które polega na zwiększaniu zadłużenia poprzez zaciąganie nowych kredytów. Pozyskane w ten sposób pieniądze najczęściej służą pokryciu własnych wydatków oraz zapłacie poprzednich wierzytelności.

1. Ile trwa konsumenckie postępowanie upadłościowe?

Długość konsumenckiego postępowania upadłościowego zależy zazwyczaj od sytuacji prawno-majątkowej dłużnika. Postępowanie mające na celu ogłoszenie upadłości trwa kilka  miesięcy. Właściwe postępowanie upadłościowe przy braku majątku stałego może zająć sześć miesięcy. Z kolei plan spłaty wierzycieli trwa trzy lata. Jeśli w toku postępowania pojawiają się zaskarżenia, to cały proces oddłużania przeciągnie się.  

2. Jaka jest pewność oddłużenia w upadłości konsumenckiej?

W kwestii anulowania zobowiązań  bardzo ważne jest postawa upadłego – to, czy w trakcie postępowania rzetelnie wykonywał wszystkie swoje obowiązki. Wraz ze zrealizowaniem planu spłaty wierzycieli sąd musi wydać postanowienie o umorzeniu długów. Zanim jednak do tego dojdzie, musi zostać ogłoszona upadłość konsumencka, a do tego wymagane jest istnienie odpowiednich przesłanek.

3. Czy wszczęcie i prowadzenie postępowania egzekucyjnego ogranicza możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej?

Nie. Dłużnik może zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości w dowolnym momencie, niezależnie od tego, czy są prowadzone wobec niego postępowania egzekucyjne.

4. Jak ogłoszenie oddłużenia wpływa na życie upadłego? Czy wiążą się z tym jakieś nieudogodnienia i trudności?

Ogłoszenie upadłości nie wpływa na wysokość dochodów upadłego, ale zamiast komornika, zajęcia jego wynagrodzenia dokona syndyk. Dodatkowo należy podkreślić, że w stosunkach z innymi osobami upadły musi uwzględniać dobro wierzycieli i działać w taki sposób, aby nie doszło do ich pokrzywdzenia, a działania przez niego podejmowane w sprawach ważnych, muszą zostać uzgodnione z syndykiem/sędzią-komisarzem. Po ostatecznym zakończeniu postępowania, czyli wykonaniu planu spłaty i umorzeniu zobowiązań lub umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty dopiero upadły odzyskuje swobodę.

Zadłużenie zostaje wykreślone przez sąd rejestrowy z Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, istnieje także obowiązek wykreślenia upadłego na wniosek z Biur Informacji Gospodarczej. Upadły powinien jednak liczyć się z tym, że jego historia kredytowa będzie figurować w rejestrze Biura Informacji Kredytowej S.A. jeszcze przez dziesięć lat od momentu ogłoszenia oddłużenia. Ponadto, dane upadłego zostaną zamieszczone w internetowym Centralnym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości.

5. Gdzie złożyć wniosek o upadłość konsumencką?

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej należy zgłosić w sądzie upadłościowym właściwym ze względu na swoje miejsce zamieszkania. Zgodnie z art. 19 ust.1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe wniosek o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika. Przez główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika należy rozumieć miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich (art. 19 ust.1a ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowego). W przypadku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub zawodowej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności dłużnika jest jej miejsce zwykłego pobytu (art. 19 ust. 1c ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe). W przypadku upadłości jest to wydział w sądach rejonowych – sąd gospodarczy.

6. Czy brak majątku jest przeszkodą do ogłoszenia upadłości konsumenckiej i oddłużenia?

Nie. Natomiast zaciąganie zobowiązań po utracie dochodów jest okolicznością, która nie wpłynie pozytywnie na przebieg postępowania i ogłoszenie upadłości.

7. Czy z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej ustaje zajęcie wynagrodzenia dokonane przez komornika?

Ustaje zajęcie wynagrodzenia dokonywane dotąd przez komornika. Z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej zajęcie wynagrodzenia dokonuje syndyk.

8. Czy upadłością konsumencką można objąć tylko część zobowiązań albo majątku dłużnika?

Upadłość konsumencka powinna objąć cały majątek dłużnika i wszystkie jego zobowiązania.

9. Czy rolnik może ogłosić upadłość konsumencką?

Tak. Obecne przepisy prawne umożliwiają rolnikowi ogłoszenie upadłości konsumenckiej, pod warunkiem jednak, że nie prowadzi on działalności gospodarczej.

10. Czy w ramach upadłości konsumenckiej zostają umorzone wszystkie długi?

Nie. Ustawa Prawo upadłościowe reguluje, które zobowiązania nie będą umorzone przez upadłość konsumencką. Są to zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci;
 zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;  zobowiązania zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie; zobowiązania  naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem; i wreszcie – zobowiązania, których upadły celowo nie ujawnił, w przypadku, gdy wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

11. Czy były przedsiębiorca może zgłosić wniosek o upadłość konsumencką?

Tak, przedsiębiorca może zgłosić taki wniosek, np. od razu po wykreśleniu z CEIDG.

12. 12. Czy długi w ZUS-ie i Urzędzie Skarbowym również podlegają umorzeniu?

Tak. Umorzenie obejmuje prawie wszystkie zobowiązania upadłego, w tym długi w
ZUS-ie i Urzędzie Skarbowym.

13. 13. Czy do ogłoszenia upadłości konsumenckiej potrzebna jest zgoda współmałżonka?

Nie. Dłużnik nie potrzebuje zgody małżonka, by zgłosić wniosek  o upadłość konsumencką.

14. Kiedy wierzyciele dowiadują się, że dłużnik złożył wniosek o ogłoszenie upadłości?

Wierzyciele dowiadują się o tym po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej.

15. Czy wierzyciel może zaskarżyć postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej?

Nie, ponieważ wierzyciel nie jest uczestnikiem postępowania w przedmiocie rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości.