Zabezpieczenie rzeczowe i osobowe a upadłość konsumencka

Celem zabezpieczenia wierzytelności jest umożliwienie zaspokojenia wierzyciela w przypadku jego niewypłacalności. Tę samą wierzytelność można zabezpieczyć różnymi rodzajami zabezpieczeń; mogą one być rzeczowe i osobowe.

Zabezpieczenie rzeczowe

Według art. 491² ust. 4, p. 7 ustawy Prawo upadłościowe, wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, powinien zawierać m.in. listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych.

Hipoteka jest zabezpieczeniem na nieruchomości i związanych z nią niektórych prawach. Natomiast zastaw jest analogicznym zabezpieczeniem na majątku ruchomym. Hipotekę można ustanowić na:

• Własności nieruchomości,
• Użytkowaniu wieczystym,
• Spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu,
• Wierzytelności zabezpieczonej hipoteką (tzw. hipoteka na hipotece),
• Udziale we własności, użytkowaniu wieczystym, spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu.

Hipoteka podlega obligatoryjnemu wpisowi do księgi wieczystej.

W zastawie występują strony: zastawca – właściciel rzeczy (dłużnik) i zastawnik – wierzyciel. W przypadku zastawu zwykłego sporządzana jest pomiędzy nimi umowa zastawnicza i następuje wydanie rzeczy zastawnikowi lub osobie trzeciej, uzgodnionej przez strony. Przedmiotem zastawu mogą być również prawa, o ile są zbywalne. W przypadku zastawu rejestrowego, oprócz umowy zastawniczej wymagany jest wpis do rejestru zastawów. Rzeczy, będące przedmiotem zastawu rejestrowego, jak również dokumenty praw objętych zastawem, mogą pozostać w posiadaniu zastawcy albo przekazane osobie trzeciej wymienionej w umowie, za jej zgodą.

Zgodnie z ustawą Prawo upadłościowe:

Art. 491¹⁵ 5. Ustalenie planu spłaty wierzycieli nie narusza praw wierzyciela wobec poręczyciela upadłego oraz współdłużnika upadłego ani praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu rejestrowego, zastawu skarbowego oraz hipoteki morskiej, jeśli były one ustanowione na mieniu osoby trzeciej. Ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie zobowiązań upadłego jest skuteczne również w stosunkach pomiędzy upadłym, a poręczycielem, gwarantem i współdłużnikiem upadłego.

Innymi rodzajami zabezpieczeń rzeczowych są: przewłaszczenie na zabezpieczenie, blokada konta bankowego, kaucja, prawo zatrzymania i zastrzeżenie prawa własności rzeczy sprzedanej.

Zabezpieczenie osobowe

Istotą takiego zabezpieczenia jest odpowiedzialność osobista całym majątkiem osoby trzeciej (osób trzecich), obok dłużnika, w stosunku do wierzyciela. Zabezpieczeniem osobowym mogą być:

• Poręczenie (żyrant),
• Gwarancja bankowa,
• Weksel własny in blanco,
• Poręczenie wekslowe (aval),
• Przelew wierzytelności (cesja),
• Nieodwołalne pełnomocnictwo.