Upadłość konsumencka to często jedyna możliwość odzyskania spokoju przez dłużnika. Postępowanie upadłościowe jest jednak dość długim procesem, który wiąże się z szeregiem niedogodności nie tylko dla samego dłużnika, ale również dla jego najbliższych. Dlatego warto przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej zapoznać się z konsekwencjami, jakie niesie za sobą przychylne postanowienie sądu.
Bezpośrednio po ogłoszeniu upadłości
Moment ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest w życiu dłużnika cezurą, wyznaczającą początek zupełnie nowej sytuacji w jego życiu. Oto co się zmienia:
- Dłużnik traci prawo do rozporządzania swoim majątkiem. Majątek ten staje się masą upadłości, a sąd wyznacza jej syndyka i od tej pory tylko on może decydować o majątku dłużnika. Wszelkie czynności prawne wobec któregokolwiek ze składników majątku, zaliczonego do masy upadłości, dokonane przez dłużnika po ogłoszeniu jego upadłości konsumenckiej, są nieważne. Dłużnik obowiązany jest do wydania syndykowi całego majątku ruchomego i wskazania nieruchomego oraz dotyczącej go dokumentacji (akt własności, faktury, itp.)
- Masa upadłości podlega zbyciu przez syndyka, a uzyskane środki zostaną przeznaczone na spłatę zadłużenia i na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Niektóre składniki majątku zostaną wyłączone z masy upadłości (będzie o tym mowa w dalszej części artykułu). Syndyk sporządza plan podziału środków i w wyniku jego wykonania wierzyciele otrzymują częściowy zwrot swoich wierzytelności. Jeżeli dłużnik nie posiada żadnego majątku, etap ten pomija się
- Do masy upadłości wchodzi nieruchomość, będąca własnością dłużnika. Na mocy ustawy Prawo upadłościowe:
Art. 49113 . 1. Jeżeli w skład masy upadłości wchodzi lokal mieszkalny albo dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje upadły, a konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy.
- Do masy upadłości wchodzi wynagrodzenie dłużnika z tytułu umowy o pracę w części podlegającej zajęciu w postępowaniu egzekucyjnym. Co do zasady, ograniczenie to nie dotyczy wynagrodzenia z tytułu umów cywilnoprawnych, które wchodzi do masy upadłości w całości, zatem nie zostanie ono zwolnione po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, jeżeli wcześniej zajął je komornik.
Jeżeli chodzi o umowę o pracę, dłużnikowi pozostawia się kwotę nie mniejszą niż połowę minimalnego wynagrodzenia. Jeżeli w toku postępowania upadłościowego będą spłacane alimenty, z wynagrodzenia można zabrać nawet 40 proc. Natomiast jeżeli wynagrodzenie z tytułu umowy cywilnoprawnej jest jedynym otrzymywanym przez dłużnika, może zostać uznane jako świadczenie powtarzające się, którego celem jest zapewnienie utrzymania i wówczas dłużnikowi zostanie pozostawiona część tego wynagrodzenia, w wysokości zależnej od potrzeb dłużnika i osób pozostających na jego utrzymaniu
- Dłużnik nie może zawierać jakichkolwiek umów, skutkujących zwiększeniem zadłużenia, mającym wpływ na możliwość zaspokojenia wierzycieli. Może dokonywać jedynie zakupów codziennych (żywność, środki czystości, leki, usługi – np. fryzjerskie)
- Wszystkie zobowiązania dłużnika, nawet te, które były regulowane terminowo i na bieżąco, stają się natychmiastowo wymagalne. Postępowaniem upadłościowym zostają bowiem objęte wszelkie zobowiązania; nie ma możliwości objęcia nim tylko tej części, która nie jest spłacana
- Jeżeli dłużnik pozostaje w związku małżeńskim, to wraz z ogłoszeniem upadłości konsumenckiej pomiędzy małżonkami powstaje z urzędu rozdzielność majątkowa, a cały majątek wspólny wchodzi do masy upadłości. Współmałżonek może dochodzić należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, ale jedynie w postępowaniu upadłościowym. Oznacza to, że może zgłosić swoją wierzytelność sędziemu-komisarzowi na takich samych zasadach, jak pozostali wierzyciele. Uwaga: czynności prawne wobec majątku (darowizna, sprzedaż), dokonane przez dłużnika w czasie do roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej są bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Ustawodawca ogranicza w ten sposób możliwość tzw. przepisania majątku
- Jeżeli dłużnik prowadzi postępowanie sądowe, z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej jego interesy przed sądem przejmuje syndyk i to on będzie reprezentował dłużnika w dalszym postępowaniu.
Majątek wyłączony z masy upadłości
Art. 63 ustawy Prawo upadłościowe stanowi, że nie wchodzi do masy upadłości mienie, które jest wyłączone od egzekucji według ustawy Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1360, 1467, 1499, 1544, 1629, 1637, 1693, 2385, 2432, z 2019 r. poz. 55, 60). Art. 829 i dalsze kpc określają szczegółowo składniki tego mienia:
- przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;
- zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;
- jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;
- narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;
- u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;
- przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;
- przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny;
- sumy i świadczenia w naturze wyasygnowane na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych;
- sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele (w szczególności stypendia, wsparcia), chyba że w postępowaniu upadłościowym dochodzone są roszczenia powstałe w związku z urzeczywistnieniem tych celów albo z tytułu obowiązku alimentacyjnego. Do sum, tych zalicza się subwencje na cele oświatowe, kulturalne i artystyczne, stypendia, świadczenia z funduszu alimentacyjnego, a także pomoc pieniężną wypłaconą dla dziecka w rodzinie zastępczej. Nie należą do nich zasiłki dla bezrobotnych;
- prawa niezbywalne, chyba że możność ich zbycia wyłączono umową, a przedmiot świadczenia nadaje się do egzekucji albo wykonanie prawa może być powierzone komu innemu;
- świadczenia z ubezpieczeń osobowych oraz odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych, w granicach określonych w drodze rozporządzenia przez Ministrów Finansów i Sprawiedliwości. Bez względu na to, czy ubezpieczenia te mają charakter dobrowolny, czy przymusowy. Nie dotyczy to jednak przypadku dochodzonych w postępowaniu upadłościowym roszczeń z tytułu alimentów;
- świadczenia z pomocy społecznej w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej;
- należności wypłacone w związku ze śmiercią tytułem zapomogi lub jednorazowego zaopatrzenia pod jakąkolwiek nazwą albo z tytułu ubezpieczenia na pokrycie kosztów pogrzebu podlegają egzekucji tylko na zaspokojenie tych kosztów;
- świadczenia alimentacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych, zasiłki dla opiekunów oraz świadczenia z pomocy społecznej;
- zasiłki dla bezrobotnych, dodatki aktywizacyjne, stypendia oraz dodatki szkoleniowe, wypłacane na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
- świadczenia pieniężne przewidziane w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym w zakresie określonym w tych przepisach. To samo dotyczy rent przysługujących z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i z rent zasądzonych przez sąd lub ustalonych umową za utratę zdolności do pracy albo za śmierć żywiciela lub wypłacanych z dobrowolnego ubezpieczenia rentowego oraz świadczeń pieniężnych przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Wymienione w pkt 1-7 składniki majątku dłużnika nie wchodzą w skład masy upadłości, jeżeli w chwili ogłoszenia upadłości konsumenckiej spełniają funkcję albo służą do realizacji celów, które ustawodawca uznał za wymagające ochrony – niezależnie od ich wartości.
Co dzieje się dalej?
Po spieniężeniu masy upadłości przez syndyka i spłaty zadłużenia według planu podziału, sąd ustala plan spłaty. Ustalając go, sąd uwzględnia możliwości zarobkowe dłużnika, jego potrzeby mieszkaniowe, konieczność utrzymania siebie i rodziny oraz kwot wierzytelności, pozostałych do spłaty po sprzedaży majątku. Od tej pory dochody dłużnika stają się wolne od egzekucji i nie wchodzą do masy upadłości. Może on rozporządzać zarobionymi pieniędzmi, choć zobowiązany jest do regularnych wpłat na rzecz wierzycieli w kwotach, jakie ustalił sędzia-komisarz.
Plan spłaty realizowany jest maksymalnie przez 36 miesięcy; w wyjątkowych, nielicznych przypadkach jest to okres do 54 miesięcy. Po tym czasie pozostałe niespłacone zadłużenie podlega umorzeniu. Wierzyciele tracą prawo dochodzenia go przed sądem, nie może być ono również egzekwowane w postępowaniu egzekucyjnym. Następuje oddłużenie, po którym osoba upadła już nie jest dłużnikiem. Odzyskuje prawo nabywania i zbywania majątku i prowadzenia przedsiębiorstwa. Jest osobą wolną od długów.
Po zakończeniu postępowania upadłościowego osoba oddłużona może ubiegać się także o kredyt. Jednak należy mieć na uwadze, że dane zawarte w BIK przechowywane są tam przez określony czas, co może skutkować odmową przyznania kredytu przez bank. Natomiast dane z bazy BIG zostają wykreślone po wydaniu przez sąd postanowienia o umorzeniu zadłużenia i zakończeniu postępowania upadłościowego, na wniosek osoby oddłużonej lub wierzyciela.
Dodaj komentarz