Upadłość konsumencka w Polsce dla dłużników za granicą

Osoby, które przebywają poza Polską, nie mają zamkniętej drogi do ogłoszenia upadłości konsumenckiej w naszym kraju. Ustawa Prawo upadłościowe w obecnym kształcie dopuszcza możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez dłużnika, który nie ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podstawowego ośrodka działalności bądź miejsca zwykłego pobytu.

Zapis ustawy

Art. 19. 1. Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika.

1a. Głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich.

1b. W przypadku osoby prawnej oraz jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, domniemywa się, że głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest miejsce siedziby.

1c. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą lub zawodową domniemywa się, że głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest główne miejsce wykonywania działalności gospodarczej lub zawodowej; w przypadku każdej innej osoby fizycznej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce zwykłego pobytu tej osoby.

2. (uchylony)

3. Jeżeli dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej głównego ośrodka podstawowej działalności, właściwy jest sąd miejsca zwykłego pobytu albo siedziby dłużnika, a jeżeli dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zwykłego pobytu albo siedziby, właściwy jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika. ^[1]

Pobyt tymczasowy i stały

W przypadku, kiedy dłużnik przebywa poza granicami Polski tymczasowo (w ramach zatrudnienia), nie ma żadnych przeszkód, aby ogłosił upadłość konsumencką w Polsce. Zgodnie bowiem z zacytowanymi przepisami, miejscem zwykłego pobytu dłużnika pozostaje Polska, a wniosek o ogłoszenie upadłości składa się w sądzie gospodarczym właściwym dla miejsca zwykłego pobytu dłużnika. Nie ma przy tym znaczenia czynnik zameldowania; istotne jest, czy dłużnik posiada w kraju ośrodek swoich osobistych i majątkowych interesów, o takim ośrodku świadczą m.in.: rodzina, członkostwo w organizacjach społecznych bądź politycznych, działalność hobbystyczna, itp. Generalnie, jeżeli dłużnik przebywa za granicą jedynie dla poprawy sytuacji materialnej, może ogłosić upadłość konsumencką w Polsce.

Jeżeli natomiast dłużnik zamieszkuje za granicą na stałe, ogłoszenie upadłości konsumenckiej, zgodnie z zacytowanym przepisem (art. 19 ust. 3) jest możliwe, o ile w Polsce pozostawił konkretny majątek. Pod tym pojęciem należy rozumieć nieruchomości, ale także wszelkie dobra, będące własnością dłużnika, a posiadające znaczną wartość: maszyny, urządzenia, kosztowności, dzieła sztuki, ziemia, materiały budowlane, itp. Posiadanie któregoś z tych składników majątku jest warunkiem koniecznym i wystarczającym do ogłoszenia upadłości konsumenckiej w Polsce.

W każdej sytuacji najlepiej zwrócić się do profesjonalnego pełnomocnika. Konieczne będzie bowiem wykazanie w sądzie bądź czasowego charakteru pobytu za granicą (w celach zarobkowych), bądź posiadania na terytorium Polski odpowiedniego majątku. Zgodnie bowiem z ustawą Prawo upadłościowe:

Art. 382. 1. Do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich należą sprawy upadłościowe, jeżeli w Rzeczypospolitej Polskiej znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika.

2. Sądom polskim przysługuje również jurysdykcja, jeżeli dłużnik prowadzi w Rzeczypospolitej Polskiej działalność gospodarczą albo ma miejsce zamieszkania lub siedzibę albo majątek.

Upadłość konsumencka w Polsce a praca za granicą

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej w Polsce nie wyklucza możliwości kontynuowania pracy za granicą. Przeciwnie, jeżeli jest to praca stała i zapewniająca określony dochód, wyjazd jest jak najbardziej pożądany. Oczywiście dłużnik musi liczyć się z koniecznością comiesięcznego przekazywania do masy upadłości części dochodów.

Należy pamiętać, że ukrywanie dochodów zagranicznych w nadziei, że „nikt się nie dowie”, jest oszustwem, polegającym na niepowiadomieniu, wbrew przepisom ustawy, syndyka masy upadłości o posiadaniu majątku i może skutkować dotkliwymi sankcjami, w tym umorzeniem postępowania upadłościowego. W praktyce syndyk zajmuje zazwyczaj nie więcej niż 50 proc. uzyskiwanego dochodu.

Dłużnik, który podjął pracę za granicą, musi udowodnić przed sądem, że uzyskiwane zarobki nie spowodują poprawy jego sytuacji materialnej w sposób natychmiastowy, umożliwiający niezwłoczną spłatę zadłużenia.

[1] Ustawa Prawo upadłościowe, t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 498, 912