Szwedzkie prawo upadłościowe wobec osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej, przewiduje dwie formy postępowania: upadłość oraz restrukturyzację zadłużenia. Szczegółowe regulacje omawia art. 86 ust. 1 znowelizowanego Rozporządzenia o Niewypłacalności (insolvensforördning).
Zasady ogólne
Warunkiem wszczęcia postępowania o upadłość (konkurs) jest niewypłacalność dłużnika (obestånd, insolvens). Oznacza to, że dłużnik nie jest w stanie uregulować swoich zobowiązań, a niezdolność ta nie ma jedynie tymczasowego charakteru. W praktyce utracenie płynności finansowej przez dłużnika musi nastąpić na 6 miesięcy przed złożeniem wniosku. Może on być złożony w sądzie przez samego dłużnika bądź wierzycieli.
Jeżeli, mimo podstaw do przyjęcia wniosku, zachodzi uzasadnione podejrzenie, że dłużnik może wyzbyć się majątku, aby nie wszedł on do masy upadłościowej, sąd może nałożyć sekwestr na wszystkie aktywa dłużnika do czasu rozpatrzenia wniosku i wydania orzeczenia. Sąd może również orzec zakaz opuszczania miejsca zamieszkania przez dłużnika.
Wniosek składa się w sądzie okręgowym właściwym dla siedziby (miejsca zamieszkania) dłużnika. Od orzeczenia o ogłoszeniu upadłości (odrzuceniu wniosku) przysługuje odwołanie do Sądu Najwyższego. Niemniej, sąd okręgowy zobowiązany jest do niezwłocznego opublikowania orzeczenia o upadłości, bowiem dłużnik natychmiast traci prawo do dysponowania swoim majątkiem.
Restrukturyzacja zadłużenia może być podjęta wobec osoby fizycznej, także prowadzącej prywatną działalność gospodarczą (enskild näringsverksamhet). Wniosek o restrukturyzację składa dłużnik. Sąd wyda pozytywne orzeczenie, jeżeli:
- Ośrodek interesów życiowych (COMI) dłużnika znajduje się w Szwecji.
- Dłużnik całkowicie utracił płynność finansową, nie może regulować swoich bieżących zobowiązań i nie da się przewidzieć zmiany tego stanu rzeczy (dłużnik stał się niewypłacalny).
- Za takim rozwiązaniem przemawia sytuacja osobista i majątkowa dłużnika.
Jednakże sąd odrzuci wniosek, jeżeli:
- Dłużnik został uznany za niezdolnego do prowadzenia działalności gospodarczej (näringsförbud)
- Dłużnik korzystał już z restrukturyzacji zadłużenia w przeszłości; powtórna restrukturyzacja dopuszczalna jest jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach, określonych odrębnymi przepisami.
Masa upadłościowa, wyłączenia, zarząd
W sytuacji ogłoszenia upadłości dłużnika, do masy upadłościowej wchodzi cały majątek, należący do niego w chwili wydania orzeczenia i nabyty w okresie późniejszym. Dłużnik może zatrzymać jedynie jedną nieruchomość, w której mieszka wraz z rodziną oraz podstawowe wyposażenie. Ustalona jest również miesięczna kwota (część wynagrodzenia) wolna od zajęć, przeznaczona na zaspokojenie potrzeb życiowych dłużnika i osób pozostających na jego utrzymaniu. Każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie. Masa upadłościowa przechodzi pod zarząd syndyka (konkursförvaltare). Od tej pory dłużnik nie ma prawa podejmować jakichkolwiek zobowiązań (poza oczywistymi wyjątkami). Syndyk powoływany jest przez sąd okręgowy. Musi posiadać odpowiednią wiedzę i doświadczenie. Nie może być etatowym pracownikiem sądu.
Restrukturyzacja zadłużenia bazuje na planie spłat. Obejmuje on okres pięcioletni, chyba że istnieją ważne przesłanki do jego skrócenia. Datą otwarcia planu jest dzień wydania przez sąd orzeczenia o restrukturyzacji. Natomiast dłużnik zaczyna spłacać zadłużenie dopiero od dnia uruchomienia procesu restrukturyzacji, o którym wspomniano wyżej.
Ogólna kwota do spłaty ustalana jest po zsumowaniu wszystkich aktywów i dochodów dłużnika i odjęciu środków niezbędnych do utrzymania dłużnika i jego rodziny. Może zostać ujęte w zestawieniu także inne zadłużenie, nieobjęte planem restrukturyzacji.
W procesie restrukturyzacji nie jest wyznaczany syndyk; dłużnik zachowuje kontrolę nad swoim majątkiem.
Zgłaszanie roszczeń
Generalnie, w toku postępowania upadłościowego uznawane są roszczenia, które powstały przed ogłoszeniem upadłości. Stwierdzenie wymagalności roszczenia i zapewnienie jego spłaty w całości lub w części leży w gestii syndyka, który ma obowiązek dokonać ustalonego podziału majątku pomiędzy wierzycieli.
W sytuacji, gdy roszczenie nie jest uprzywilejowane, a środki na jego pokrycie są wystarczające, wymagany jest dowód prawdziwości roszczenia. Decyduje o tym sąd, wyznaczając okres od 4 do 10 tygodni na złożenie dowodu. Udowodnienie roszczenia nie jest konieczne w przypadku prawa wierzyciela do zastawu. Sąd uzna także dowód ex post (efterbevakning), tj. przedstawiony po upływie wyznaczonego terminu, jednak najpóźniej w dniu przekazania przez syndyka do sądu i opublikowania planu spłaty. Jeżeli wierzyciel nie udowodni roszczenia w terminie, traci prawo do jego spłaty ze środków objętych planem. Może liczyć na spłatę jedynie wówczas, jeżeli zostaną ujawnione nowe zasoby dłużnika (efterutdelning).
Orzeczenie o wszczęciu procedury restrukturyzacji zadłużenia podlega niezwłocznej publikacji w dzienniku Post‑ och Inrikes Tidningar. W ciągu tygodnia od publikacji muszą zostać powiadomieni także wierzyciele. Powiadomienie jest jednocześnie wezwaniem wierzyciela do pisemnego zgłoszenia, zazwyczaj w ciągu 30 dni, roszczeń oraz podania numeru rachunku bankowego do wpłat, które będą dokonywane w procesie restrukturyzacji zadłużenia. Proces ten uruchomiony zostaje w ciągu trzech tygodni od dnia wydania orzeczenia przez sąd.
Spłata zadłużenia
Przy upadłości w pierwszej kolejności spłacane są koszty postępowania upadłościowego, wynagrodzenie syndyka oraz zadłużenie wobec instytucji państwowych (roszczenia uprzywilejowane). Pozostały majątek dłużnika dzielony jest pomiędzy innych wierzycieli (roszczenia zwykłe). Szczegółowe zasady spłat i podziału reguluje tzw. ustawa preferencyjna (Preference Act).
Wszystkie roszczenia objęte restrukturyzacją są równe wobec prawa. Jednakże niektórym roszczeniom, za zgodą wierzycieli, można przyznać pierwszeństwo lub przeznaczyć je do zaspokojenia w dalszej kolejności. Bierze się tu pod uwagę wielkość zadłużenia, termin, w jakim miało być pierwotnie zapłacone, itp. okoliczności. Szczegóły określa sąd w uzasadnieniu orzeczenia o restrukturyzacji zadłużenia.
Zamknięcie postępowania
Jeżeli dłużnik zawarł ugodę z wierzycielami lub spłacił zadłużenie, sąd wydaje orzeczenie o zamknięciu postępowania upadłościowego. Natomiast po upływie pięciu lat, jeżeli masa upadłościowa nie wystarcza na pokrycie całego zadłużenia, postępowanie upadłościowe podlega umorzeniu (avskrivas). Jednak nie zwalnia to dłużnika od odpowiedzialności za spłatę; niezapłacone długi pozostają, za wyjątkiem sytuacji, kiedy na mocy ugody wierzyciele wyrazili zgodę na spłatę zadłużenia w mniejszej wysokości.
Przy restrukturyzacji zadłużenia, po upływie pięciu lat, podczas których dłużnik powinien rzetelnie i skrupulatnie wypełniać plan spłaty, następuje zakończenie postępowania i oddłużenie. Istnieją jednak sytuacje, kiedy decyzja o restrukturyzacji może zostać anulowana lub zmieniona na wniosek wierzyciela, którego roszczenie objęte jest restrukturyzacją. Dzieje się tak, jeżeli:
- Dłużnik postępuje nieuczciwie wobec wierzyciela..
- Dłużnik celowo utrudnia procedurę lub egzekucję wierzytelności.
- Dłużnik potajemnie faworyzuje określonego wierzyciela w celu wywarcia wpływu na decyzję w sprawie restrukturyzacji.
- Dłużnik umyślnie podał we wniosku o restrukturyzację nieprawdziwe informacje na niekorzyść wierzyciela.
- Dłużnik podał nieprawdziwe informacje, związane ze sprawami podatkowymi lub celnymi, które doprowadziły do błędnej decyzji restrukturyzacyjnej, bądź nie podał takich informacji, mimo że były wymagane..
- Dłużnik nie wykonuje planu spłaty lub wykonuje go nierzetelnie.
- Sytuacja finansowa dłużnika po decyzji o restrukturyzacji zadłużenia znacznie się poprawiła, co wynika z okoliczności nieprzewidywalnych w chwili podjęcia decyzji.
W przypadku zmiany decyzji o restrukturyzacji zadłużenia, czas trwania planu spłaty może zostać wydłużony maksymalnie do siedmiu lat.
Dodaj komentarz