Dłużnik upadły w praktyce zostaje odsunięty na margines. Mimo to jest zobowiązany do współpracy z sądem, zachowując uprawnienia strony. Po zamknięciu postępowania upadły dłużnik zachowuje status zobowiązanego, a ponoszone przez niego konsekwencje mogą być dotkliwe.
Ograniczenie swobody finansowej
Główną konsekwencją ogłoszenia upadłości jest zajęcie jego wszystkich aktywów. Po wydaniu przez sąd orzeczenia o wszczęciu postępowania upadłościowego dłużnik automatycznie traci prawo do dysponowania swoim majątkiem. Prawo to przechodzi na powiernika (syndyka masy upadłościowej). Aktywami dłużnika są: gotówka, depozyty bankowe, nieruchomości, pojazdy, papiery wartościowe (akcje, obligacje), dzieła sztuki, należności, ale także prawa patentowe. Ponadto dłużnik nie może przyjmować zwrotów należności od swoich dłużników, nie może udzielać poręczeń majątkowych ani zaciągać pożyczek pod zastaw majątku.
Jeżeli jakiekolwiek dobro, wchodzące w skład majątku dłużnika, obciążone jest kwotą przekraczającą jego wartość, wówczas następuje odstąpienie od jego zajęcia lub przekazania do dyspozycji bankowi (posiadaczowi zastawu). Na przykład: wartość nieruchomości, będącej własnością dłużnika, wynosi 800 tys. koron norweskich (NOK), podczas gdy zastaw hipoteczny opiewa na 1 mln NOK. W tej sytuacji dłużnik odzyskuje prawo dysponowania nieruchomością, natomiast wierzyciele mogą wnioskować o nakaz pokrycia zobowiązań dłużnika w naturze.
Prawa dłużnika
Prawo zajęcia majątku obejmuje wyłącznie aktywa, które są własnością dłużnika. Nie może zostać zajęty majątek współmałżonka dłużnika ani żadnego z domowników. Wolne od zajęcia są również niektóre z aktywów samego dłużnika. Ich szczegółowy wykaz zawiera Ustawa o windykacji z dnia 8 czerwca 1984 roku, nr 59. Należą do nich m.in. rzeczy osobiste, jak ubranie, zwykłe wyposażenie mieszkania, itp. rzeczy niezbędne dłużnikowi i jego rodzinie do codziennej egzystencji. Dłużnik może kontynuować normalną pracę zarobkową lub poszukiwać zatrudnienia. Generalnie, dłużnik może zachować przychody, umożliwiające jemu i jego rodzinie dokonywanie comiesięcznych opłat mieszkaniowych, uiszczanie opłat za energię elektryczną, gaz, wodę, wywóz śmieci, media, itp. oraz zakup żywności, leków, środków czystości, opłacanie rachunków za leczenie (służba zdrowia w Norwegii jest odpłatna).
Jednakże sąd może orzec włączenie do masy upadłościowej wynagrodzenia dłużnika i wyposażenia jego mieszkania z pewnymi ograniczeniami. Nie podlega zajęciu samochód, którym dłużnik i jego rodzina dojeżdżają do pracy/szkoły, a także narzędzia pracy/edukacji (np. komputer) pod warunkiem, że ich wartość nie przekracza dwóch trzecich najniższej rocznej składki na ubezpieczenie społeczne. Jej wysokość jest corocznie waloryzowana.
Do masy upadłościowej wchodzą również spadki, jakie przypadłyby dłużnikowi w trakcie postępowania upadłościowego oraz dokonane w tym czasie darowizny na rzecz dłużnika. Ten może jednak zrzec się spadku i nie przyjąć darowizny. Wejście do masy upadłościowej polis ubezpieczeniowych reguluje Ustawa o umowach ubezpieczeń z dnia 16 czerwca 1989, nr 69. Zawiera ona szczegółowe rozporządzenia odnośnie praw do polis na wypadek upadłości ubezpieczonego, w zależności od rodzaju ubezpieczenia (na życie, wypadkowego, itp.). Nie wchodzą do masy upadłościowej prawa twórcy do dzieł literackich i artystycznych.
Dłużnik ma prawo wystąpić do sądu z wnioskiem o zgodę na sprzedaż nieruchomości wchodzącej w skład masy upadłościowej tylko wówczas, jeżeli dłużnik znajdzie mieszkanie zastępcze dla siebie i rodziny. Wniosek taki nie uzyska jednak aprobaty sądu, jeżeli dłużnik i jego rodzina nie podjęli wszelkich starań o znalezienie takiego mieszkania.
Dłużnik może ustanowić pełnomocnika. Jednak nawet w takiej sytuacji sąd upadłościowy i syndyk mogą działać bezpośrednio wobec dłużnika. Honorarium pełnomocnika nie może być regulowane z majątku, który wszedł do masy upadłościowej.
Obowiązki dłużnika
Podstawowym obowiązkiem dłużnika jest dostarczenie sądowi, syndykowi i ewentualnie biegłemu wyczerpujących informacji na temat swoich operacji finansowych i spraw, prowadzonych przed i w trakcie postępowania upadłościowego. Dłużnik zobowiązany jest współpracować z syndykiem w procesie oznaczania swojego majątku; niezwłocznie po rozpoczęciu postępowania upadłościowego winien jest skontaktować się z syndykiem i umożliwić mu dostęp do wszelkich aktywów, które wejdą do masy upadłościowej (klucze, hasła szyfrowe, dokumenty księgowe, itp.). Ukrywanie jakiegokolwiek majątku jest przestępstwem. Dłużnik zobowiązany jest ponadto do udostępnienia syndykowi korespondencji i innych dokumentów, mogących mieć istotne znaczenie dla postępowania upadłościowego.
Obowiązkiem dłużnika jest uczestniczenie we wszystkich zebraniach wierzycieli, jednak syndyk może go z tego obowiązku zwolnić. Bez zezwolenia sądu dłużnikowi nie wolno opuszczać kraju podczas toczącego się postępowania upadłościowego, bowiem po jego wszczęciu następują czynności inwentaryzacyjne wobec majątku, który wejdzie do masy upadłościowej, a dłużnik musi ten majątek wskazać. W przypadku samowolnego oddalenia się dłużnika z miejsca zamieszkania sąd może zastosować wobec niego ograniczenie, a nawet pozbawienie wolności.
Przechowywanie akt
Zgodnie z Ustawą o rachunkowości z dnia 17 lipca 1998 r. nr 56, dokumenty księgowe muszą być przechowywane przez okres minimum 10 lat. Dotyczy to także sytuacji upadłego dłużnika, który zobowiązany jest do przechowywania dokumentów z postępowania upadłościowego, w tym dokumentów przekazanych w tym postępowaniu syndykowi.
Upadłość i rozpoczęcie postępowania upadłościowego podlegają z urzędu ogłoszeniu w prasie lokalnej oraz w dzienniku „Norsk Lysningsblad” (the Norwegian Gazette – Gazeta Norweska). Upadłość jest także rejestrowana w Rejestrze Upadłości.
Z powyższego wynika, że konsekwencje upadłości w Norwegii mogą być dużo bardziej uciążliwe dla dłużnika niż w Polsce. Tym bardziej, że w 2018 roku spodziewane są niemal rewolucyjne zmiany w naszym ustawodawstwie w przedmiocie upadłości konsumenckiej. Warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z możliwości jej ogłoszenia w kraju i skorzystania z profesjonalnego doradztwa polskich prawników.
Dodaj komentarz