Niniejszy artykuł przybliża temat upadłości konsumenckiej, ma za zadanie odpowiedzieć na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące bankructwa konsumenckiego, a więc kiedy i w jaki sposób można ogłosić upadłość konsumencką, jakie niesie ona ze sobą skutki i jakie ma znaczenie dla konsumenta?
Upadłość konsumencka przeznaczona jest dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, które stały się niewypłacalne. Nie są więc w stanie regulować swoich wymagalnych zobowiązań, przynajmniej wobec jednego wierzyciela, od co najmniej trzech miesięcy. Art. 11 ustawy Prawo upadłościowe wyraźnie określa, kiedy możemy mówić o niewypłacalności dłużnika (zarówno w przypadku osoby fizycznej, jak jednostki prawnej). Bycie niewypłacalnym nie jest jednak jedyną tzw. przesłanką pozytywną do ogłoszenia przez sąd upadłości konsumenckiej. Jasno określone zostały również okoliczności, w których doszło do powstania niewypłacalności. Oznacza to, że sąd nie spojrzy przychylnym okiem na dłużnika, który popadł w kłopoty finansowe z własnej winy, na skutek nieprzemyślanych, pochopnych decyzji, niefrasobliwości, czy zwykłej rozrzutności. Trudno byłoby znaleźć dłużnika hazardzistę, wobec którego ogłoszono upadłość konsumencką. Aby ogłosić upadłość konsumencką należy udowodnić, że niewypłacalność jest stanem, w który dłużnik popadł niejako wbrew własnej woli, mimo podejmowania rozsądnych, przemyślanych decyzji. To okoliczności, splot wydarzeń, na które konsument nie miał wpływu, zadecydowały o trudnościach finansowych. To bardzo istotna kwestia w myśleniu o upadłości jako drodze do wyjścia z zadłużenia. Tylko dłużnik, który dowiedzie, iż nie przyczynił się swoim postępowaniem do nawarstwienia długów, może liczyć na ogłoszenie upadłości. I tak, jak niewypłacalność jest przesłanką pozytywną do ogłoszenia upadłości, tak rażące niedbalstwo jest przesłanką negatywną, której stwierdzenie uniemożliwia ogłoszenia upadłości. O oddaleniu wniosku w takiej sytuacji traktuje art. 4914 ust.1. Prawa upadłościowego. Jakie sytuacje możemy określić działaniem celowym, charakterystycznym dla rażącego niedbalstwa?
- zaciąganie kolejnych kredytów; pomnażanie istniejącego zadłużenia, mimo braku możliwości spłaty,
- rozrzutność, nieumiejętne gospodarowanie pieniędzmi, nadmierny, niewspółmierny do osiąganych dochodów konsumpcjonizm,
- udział w grach hazardowych.
Jak wygląda postępowanie upadłościowe? Jakie kroki powinien podjąć konsument?
Jeśli niewypłacalny konsument chce starać się o upadłość konsumencką, powinien uczynić pierwszy krok, jakim jest złożenie stosownego wniosku w odpowiednim sądzie. Dłużnik jest stroną, która inicjuje proces upadłościowy. Wniosek jest ważnym elementem, nad którego przygotowaniem dłużnik powinien się nieco pochylić. Jest to też często najbardziej skomplikowana część całego postępowania, ponieważ konsument jest zobowiązany do rzetelnego, prawidłowego wypełnienia wniosku. Ten można znaleźć bez problemu w sieci, na stronach internetowych poszczególnych sądów lub stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Warto zauważyć, że wniosek taki jest pismem procesowym, co oznacza, że istnieją elementy, które muszą się w nim bezwzględnie znaleźć. Ustawa Prawo upadłościowe jasno określa, jakie dane i jakie informacje dłużnik musi uwzględnić wypełniając wniosek. Poza danymi osobowymi istotne znaczenie ma uzasadnienie wniosku, czyli wskazanie okoliczności, które spowodowały powstanie niewypłacalności konsumenta. Ta część nie tylko jest najważniejsza, ale również sprawia najwięcej trudności osobom przygotowującym się do ogłoszenia upadłości. Dobrze, jeśli zgromadzone zostaną dowody popierające tezę o niezawinionych przyczynach powstania niewypłacalności. To również miejsce na wyszczególnienie swoich wierzytelności oraz sporządzenie listy wierzycieli, a także wykazanie składników majątku i ich wstępne oszacowanie. Czas przed przygotowaniem wniosku to moment na dogłębne przeanalizowanie swojej sytuacji, zgromadzenie dowodów, świadków, opinii, wszystkiego, co będzie świadczyć na korzyść upadającego. Wniosek powinien zostać złożony w sądzie upadłościowym, czyli rejonowym sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika. Zanim dłużnik zdecyduje się na samodzielne wypełnianie i przygotowywanie wniosku warto, aby zasięgnął porady prawnika, bowiem wspólne sporządzenie wniosku gwarantuje brak nieścisłości i ewentualnie konieczność wyjaśniania niedomówień podczas rozpatrywania wniosku przez sąd. To odbywa się najczęściej na rozprawie niejawnej, choć zdarza się też, że sąd wzywa wnioskodawcę/-czynię w celu przesłuchania i wysłuchania jego stanowiska. Wzór wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej określony jest w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2015 roku (Dz. U. z 2015 r., poz. 2276), elementy, które powinny znaleźć się we wniosku określa ustawa Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 233).
Jakie są skutki ogłoszenia upadłości?
Skutki ogłoszenia upadłości dłużnik odczuje praktycznie od razu. Po pierwsze ustanie naliczanie odsetek od wszelkich zadłużeń, wstrzymane zostaną egzekucje komornicze. Podsumowując, dłużnik zaczyna żyć nieco spokojniej i nie musi się martwić, że jego długo będą wciąż rosły. Przejście przez całą procedurę oddłużeniową skutkować będzie oddłużeniem, czyli spłatą części zobowiązań i umorzeniem pozostałych, niemożliwych do spłacenia. Upadłość konsumencka daje więc nadzieję na spokojną przyszłość, na dodatek wcale nie odległą, a taką na wyciągnięcie ręki. Oczywiście dłużnik musi spełnić szereg warunków, aby doczekać oddłużenia, warto jednak postarać się jak najlepiej, by raz na zawsze pozbyć się długów. Sąd powinien rozpatrzyć wniosek o upadłość w przeciągu dwóch miesięcy, jednak w praktyce często wygląda to nieco inaczej, ponieważ sądy zasypywane są obecnie takimi wnioskami. Upadłość cieszy się coraz większą popularnością, zapewne ze względu na łagodzenie przepisów związanych z jej ogłoszeniem oraz coraz większą edukację społeczeństwa w tym zakresie. Ogłoszenie upadłości rozpoczyna drogę dłużnika do odzyskania wolności finansowej. Przede wszystkim powołany zostanie syndyk, który dokona spisu i oszacowania majątku upadłego, by następnie spieniężyć go. Działania te są niezbędne i umożliwiają pozyskanie środków na spłatę zobowiązań dłużnika. Najczęściej sprzedaży podlega nieruchomość dłużnika, a w dalszej kolejności wszelkie cenne przedmioty, z których można uzyskać kwoty służące spłacie długów. Dłużnicy często zastanawiają się, co się stanie, gdy zostaną pozbawieni miejsca zamieszkania. Oczywiście najczęściej mogą przebywać w swym mieszkaniu/ domu do momentu sprzedania go przez syndyka, następnie muszą się wyprowadzić, znajdując sobie jakiś lokal zastępczy. Syndyk może wyznaczyć pewną kwotę z uzyskanych środków na poczet wynajmu mieszkania. Aby ustalić, jaka kwota będzie konieczna, brane jest pod uwagę kilka czynników: ile osób ma na utrzymaniu dłużnik, jakie ma możliwości zarobkowe itp. Na tej podstawie, a także biorąc pod uwagę koszty najmu mieszkania w najbliższej okolicy dłużnika, ustalana jest kwota „zapomogi” dla upadłego. Część wynagrodzenia za pracę również zostaje zajęta przez komornika, co oznacza, że dłużnik także ma do dyspozycji jedynie jej część. Może jednak rozdysponować ją dowolnie. Syndyk sporządza również plan, według którego kwoty uzyskane ze sprzedaży zostaną rozdzielone między wierzycieli. Oczywiście, jeśli na skutek upłynnienia majątku nie udało się spłacić wszystkich długów, a w praktyce zdarza się tak niezwykle rzadko, powstanie jeszcze plan spłat, który będzie obowiązywał dłużnika przez, maksymalnie, kolejne 3 lata. Oznacza to, że upadły musi regularnie dokonywać spłat swojego zadłużenia wobec kolejnych wierzycieli, postępując zgodnie z planem. Dopiero po jego wykonaniu, sąd umorzy pozostałe długi upadłego.
Co może zrobić dłużnik, by doczekać oddłużenia?
Zachowanie dłużnika jest niezmiernie istotne, bowiem sąd będzie brał pod uwagę nie tylko to, jak upadły zachowywał się przed ogłoszeniem upadłości, a więc w jaki sposób doszło do powstania niewypłacalności, jak również to, w jaki sposób traktował swoich wierzycieli, czy nie uchylał się od płacenia, czy szukał rozwiązań, próbował negocjować, poprawić swoją sytuację. Wszystkie te zachowania będą brane pod uwagę przez sąd i niewątpliwie przyczynią się do oddalenia bądź pozytywnego rozpatrzenia wniosku o upadłość. Kiedy sąd ogłosi upadłość, dłużnik musi podporządkować się wszelkim wymogom, jakie nakłada na niego postępowanie upadłościowe. Co oznacza to w praktyce? Przede wszystkim od samego początku dłużnik musi współpracować z syndykiem, udostępniając mu cały majątek, wszelkie niezbędne dokumenty. Należy pamiętać, że zatajenie istotnych informacji może mieć fatalne skutki, ponieważ postępowanie upadłościowe może zostać umorzone na różnych etapach jego trwania. Dłużnik zobowiązany będzie do składania regularnych raportów z realizacji planu spłat, a w trakcie jego obowiązywania musi regulować swoje należności w terminie i dobrowolnie. Istotny jest całokształt postępowania i zachowania dłużnika w stosunku do wierzycieli, syndyka, sądu.
Co się dzieje po zrealizowaniu planu spłat?
Po zrealizowaniu planu spłat dłużnik uwalnia się od długów, ponieważ nieuregulowana reszta zobowiązań zostaje umorzona. Niestety nie wszystkie długi mogą zostać umorzone, istnieje kilka pozycji długów, które mimo oddłużenia, upadły dalej musi regulować. Określa je art. 49121 ustawy Prawo upadłościowe:
- zobowiązania o charakterze alimentacyjnym,
- wszelkie zatajone zobowiązania,
- zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za niezdolność do pracy, kalectwo, śmierć, wywołane choroby,
- zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny,
- zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest dobrym momentem do zastanowienia się nad sposobem gospodarowania pieniędzmi czy przewartościowaniem życia, tak, aby problem niewypłacalności nigdy więcej się nie pojawił.
Dodaj komentarz