Każdy człowiek ma swoją historię, taką osobistą, jak i kredytową. Ta wskazana jako druga ma ogromne znaczenie dla instytucji finansowych zajmujących się udzielaniem kredytów i pożyczek tj. banków, parabanków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. W przypadku przedsiębiorstw, kondycja finansowa firmy i jej przeszłość kredytowa będą równie ważne także dla potencjalnych partnerów biznesowych. Miejscem, z którego wszyscy wspomniani wyżej mogą czerpać potrzebne im dane kredytowe o konsumentach i przedsiębiorstwach jest Biuro Informacji Kredytowej S.A.
Jak i dlaczego doszło do powstania BIK S.A.?
Początki systemu wymiany informacji kredytowych sięgają 1991 r., kiedy to z inicjatywy Związku Banków Polskich utworzono „Bankowy rejestr klientów czasowo niewywiązujących się z zobowiązań”. W rejestrze tym, zgodnie z nazwą, znajdowały się zapisy o nierzetelnych kredytobiorcach. Upływający czas, zmiany gospodarcze i społeczne sprawiły jednak, że system oparty na pierwotnych założeniach przestał spełniać rosnące wymagania i potrzeby banków. Dlatego też, po niespełna 6 latach (przełom 1996-1997 roku) rozpoczęto prace nad unowocześnieniem i rozszerzeniem rejestru, z którego banki mogłyby czerpać informacje kredytowe o swoich klientach a następnie wykorzystywać je do obliczania poziomu ryzyka kredytowego przy udzielaniu pożyczek.
Po latach wytężonej pracy, na początku 2000 r., Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych ogłosił powstanie Biura Informacji Kredytowej S.A. W lutym 2001 r. baza BIK S.A. została zasilona pierwszą partią danych dotyczących klientów indywidualnych oraz informacjami o ilości złożonych przez nich zapytań kredytowych. W 2004 r. BIK S.A. uruchomił usługę wyliczania oceny punktowej, tzw. punktację score. W kolejnych latach, bazę wzbogacono o dane kredytowe przedsiębiorców, a w 2013 r. BIK S.A. zaprojektowało i wdrożyło platformę internetową, co sprawiło, że obecnie zarówno klienci indywidualni, jak i przedsiębiorcy mają łatwy dostęp do swojej historii kredytowej.
Zasady funkcjonowania BIK S.A.
Bazę BIK S.A. tworzą działające w Polsce banki, a także inne instytucje udzielające kredytów i pożyczek. Gromadzić, przetwarzać i udostępniać dane w wypracowanej aktualnie formie BIK S.A. może dzięki kilku przyjętym i przestrzeganym zasadom. Podstawą stworzenia całego systemu oraz nieustannego powiększania bazy jest zasada wzajemności. Oznacza ona, że banki i pozostałe firmy zajmujące się przyznawaniem kredytów lub pożyczek mogą korzystać z informacji o kredytobiorcach zebranych w BIK S.A., ale jednocześnie są zobowiązane do przekazywania ich na bieżąco. To, że w bazie BIK S.A. zebrane dane są wiarygodne, warunkuje kolejna zasada, czyli zasada wiarygodności. Zasada maksymalnego bezpieczeństwa wskazuje na to, jak dużą wagę przykłada się do tego, aby zapewnić zgromadzonym w Biurze Informacji Kredytowej S.A. danym bezpieczeństwo informatyczne i prawne. Szereg stosowanych zabezpieczeń ma na celu ochronę tych jakże ważnych materiałów przed przejęciem przez osoby do tego nieuprawnione. Kolejną istotną dla kształtu bazy BIK S.A. zasadą jest zasada neutralności. Zgodnie z nią, prawo do modyfikowania zgromadzonych informacji kredytowych, ich zmieniania bądź korygowania, mają tylko podmioty będące właścicielami przekazywanych danych.
Regulacje prawne a działalność BIK S.A.
Działalność Biura Informacji Kredytowej S.A. wiąże się nierozerwalnie z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, a dokładniej z art. 105 ust. 4 tejże ustawy, który daje bankom i bankowym izbom gospodarczym prawo do założenia instytucji, która może gromadzić, przetwarzać i udostępniać odpowiednim organom dane będące tajemnicą bankową. Pozyskane w ten sposób przez banki informacje są wykorzystywane w trakcie podejmowania przez nie decyzji o udzieleniu kredytu bądź jego odmowie.
W myśl Ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. kredytodawca ma obowiązek ocenić zdolność kredytową konsumenta zanim zawrze z nim umowę o kredyt konsumencki. Oceny dokonuje się na podstawie informacji, które przekazał sam kredytobiorca oraz w oparciu o dane zebrane w odpowiednich bazach. Zgodnie z przepisem artykułu 6. Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych, danymi osobowymi są wszystkie informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej. Ustawa ta nakłada na administratorów danych obowiązek udzielenia w terminie 30 dni odpowiedzi na temat przetwarzanych danych osobowych temu, kto zechce pozyskać informacje o zgromadzonych przez konkretną instytucję danych na swój temat.
Pomysłodawcy i założyciele Biura Informacji Kredytowej S.A. nie mogli zignorować, podczas tworzenia systemu, treści umieszczonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. Mowa tu o gwarantowanym przez ww. (art. 47) prawie do ochrony prawnej swego życia prywatnego, rodzinnego, a także czci i dobrego imienia oraz (art. 51) przysługującemu każdemu prawie dostępu do dotyczących go dokumentów i danych, i co ważne, prawie do żądania usunięcia lub sprostowania nieprawdziwych informacji na swój temat.
Czyje dane i w jaki sposób trafiają do baz BIK S.A.?
Biuro Informacji Kredytowej S.A. pozyskuje, integruje i udostępnia dane kredytowe klientów indywidualnych i przedsiębiorstw. Informacje trafiają tu dzięki współpracy BIK S.A. ze wszystkimi bankami w Polsce, SKOK-ami i kilkudziesięcioma największymi firmami pożyczkowymi. Podkreślenia wymaga fakt, że historię kredytową tworzą zarówno wpisy negatywne dotyczące kredytów niespłaconych lub regulowanych z opóźnieniem, jak i te pozytywne, będące dowodem rzetelności kredytobiorcy i odnoszące się do terminowych spłat.
Bazę BIK S.A. tworzą m.in. dane o kredytach gotówkowych, ratalnych, kredytach studenckich, mieszkaniowych, kartach kredytowych, debetowych czy limitach debetowych w ROR. BIK S.A. dysponuje informacjami o 140,1 mln rachunków należących do 24 mln klientów indywidualnych i danymi kredytowymi o 1,1 mln przedsiębiorstw z czego 760 tyś. z nich ma aktywne zobowiązania. Dane są przekazywane do BIK S.A. już w chwili ubiegania się o kredyt. I dalej, po jego przyznaniu, kredytodawca przekazuje regularnie do BIK S.A. informacje, czy spłata zobowiązania przebiega terminowo bądź, czy dochodzi do opóźnień. Jeżeli kredyt został spłacony zgodnie z harmonogramem, to po jego zamknięciu przestaje być on widoczny dla pytających o danego kredytobiorcę instytucji finansowych i banków, chyba że dłużnik, przy podpisywaniu umowy kredytowej, wyraził zgodę na przetwarzanie danych po spłacie zobowiązania. Jeżeli natomiast, wierzytelność nie była regulowana terminowo, to BIK S.A. może przetwarzać dane bez zgody kredytobiorcy przez okres 5 lat. Dotyczy to sytuacji, gdy opóźnienie w spłacie przekroczyło 60 dni i minęło 30 dni kolejnych od czasu powiadomienia dłużnika o zamiarze przetwarzania danych na temat tej wierzytelności.
Raport BIK S.A. i ocena punktowa
Zebrane o kredytobiorcy informacje są opracowywane i udostępniane przez BIK S.A. w formie tzw. Raportu BIK. W takim raporcie uwzględnia się dane kredytowe oraz dane finansowe, których źródło stanowi Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor S.A. . Częścią raportu jest wskaźnik sytuacji płatniczej. To dzięki niemu widać, nawet bez konieczności zagłębiania się w treść raportu, czy klient ma jakieś opóźnienia w spłacie.
W raporcie umieszczone są dane osobowe i kontaktowe dłużnika, wszystkie bieżące zobowiązania, dane historyczne i informacje o składanych zapytaniach o nowe kredyty. Raporty BIK są dostępne nie tylko dla banków i firm pożyczkowych, ale także dla tych, którzy są zainteresowani kontrolą własnej historii kredytowej. Raport BIK można pozyskać: zakładając konto na stronie internetowej „www.bik.pl”, składając osobiście wniosek w siedzibie Biura Informacji Kredytowej S.A., wysyłając wniosek listownie oraz za pośrednictwem bankowości elektronicznej PKO BP S.A. i Alior Bank S.A..
Ważnym elementem Raportu BIK S.A. jest ocena punktowa, czyli tzw. scoring. Na wynik scoringu składają się: aktywność kredytowa dłużnika, poziom spłacalności zaciągniętych przez niego zobowiązań oraz częstotliwość składania wniosków kredytowych. Zgodnie z przyjętymi założeniami: im wyższy jest wynik oceny punktowej, tym w opinii ekspertów finansowych bank ponosi mniejsze ryzyko udzielając klientowi kredytu. W sytuacji, kiedy BIK S.A. nie posiada żadnych informacji o jakimś konsumencie, ocena punktowa takiego klienta nie zostanie wyliczona. Raport BIK i ocena punktowa są tworzone w oparciu o pełne i aktualne dane kredytowe. Dzięki temu, są one wiarygodnym źródłem informacji o kredytobiorcy i jego sytuacji kredytowo-finansowej.
Dwie bazy BIK S.A.
Zarówno osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, jak i przedsiębiorcy korzystają z przeróżnych oferowanych przez banki, SKOKi i parabanki, form kredytowania. Dane dotyczące obu tych grup są przekazywane do Biura Informacji Kredytowej S.A. Istnieje zatem możliwość stałego weryfikowania ich wiarygodności jako kredytobiorców. Informacje o obu grupach zebrane są w odrębnych bazach tj. w bazie klientów indywidualnych i bazie firm. BIK S.A. oferuje klientom wspomnianych grup, dopasowane do ich potrzeb, usługi. Klienci indywidualni mogą, poza możliwością uzyskania Raportu BIK na swój temat, zabezpieczyć się przed wyłudzeniem korzystając z tzw. Alertów BIK. Alerty jak zapewnia BIK S.A. są aktywne 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu. Kiedy osoba niepowołana będzie próbować wyłudzić kredyt na dane klienta zabezpieczonego alertem, otrzyma on powiadomienie SMS o zaistniałym zdarzeniu. Dzięki temu ma realną szansę uniemożliwić próbę wyłudzenia.
Ponadto BIK S.A. proponuje klientom indywidualnym skorzystanie z opcji zastrzegania skradzionego, bądź zagubionego dowodu tożsamości oraz z Zastrzeżenia kredytowego. Przedsiębiorcy mogą otrzymać Raport BIK dotyczący własnej firmy. Daje im to wiedzę na temat ewentualnych wpisów w rejestrze dłużników oraz tego, jak są postrzegani przez banki i czego na temat ich kredytów i finansów mogą dowiedzieć się kontrahenci i partnerzy w interesach. BIK S.A. umożliwia innym pobranie Raportu o Kontrahencie, a tym samym poznania wskaźnika wypłacalności firmy. Przedsiębiorcy również mogą zabezpieczyć się przed wyłudzaniem kredytu na swoją firmę, włączając „Alerty BIK Moja Firma”. W odróżnieniu od klientów indywidualnych, firmom nie jest wyliczana ocena punktowa.
Wyłudzenia finansowe kontra BIK S.A.
Wyłudzenia finansowe, z którymi zmagają się władze, kredytobiorcy i instytucje finansowe udzielające kredytów to przestępstwa, które zgodnie z Kodeksem karnym podlegają karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Wydaje się, że pomysłom na nowe formy wyłudzeń nie ma końca. Oszuści wyłudzają pieniądze od banków i firm pożyczkowych posługując się skradzionymi lub podrobionymi dowodami. Używają podstępu, aby ofiara sama przekazała im pieniądze podczas wyłudzenia metodą „na wnuczka” lub „na policjanta”.
Zdarza się, że zbiórki pieniędzy na rzekomo ratującą komuś życie operację też okazują się oszustwem. Nie można zapominać o tzw. „słupach”, czyli ludziach którzy zgadzają się wziąć kredyt i przekazać pieniądze nieuczciwym zleceniodawcom. Przestępcy w zależności od obranego sposobu działania wykorzystują naiwność innych ludzi, ich dobroć lub troskę o drugiego człowieka. W kontakcie z przedstawicielami banków stawiają zwykle na pośpiech i niedoskonałe procedury weryfikacji klientów. W walce z tymi, którzy wyłudzają pieniądze dużą rolę odgrywa Biuro Informacji Kredytowej S.A. To dzięki zbieranym przez BIK S.A. informacjom o dłużnikach, część wyłudzeń kończy się fiaskiem.
W BIK S.A. klienci indywidualni oraz przedsiębiorcy mogą aktywować usługę powiadamiania o próbie wyłudzenia kredytu na ich dane. Klienci BIK S.A. mają także możliwość z każdego miejsca na świecie zastrzec przez Internet zagubiony lub skradziony dowód tożsamości, który mógłby być wykorzystany przy popełnianiu przestępstwa. Co więcej, każdy ma możliwość otrzymania od BIK S.A. raportu o stanie i ilości przypisanych do niego kredytów. Warto w tym miejscu wspomnieć, że klienci indywidualni mogą także skorzystać z Zastrzeżenia kredytowego.
Możliwości poprawy wiarygodności kredytowej
Kiedy klient ubiegający się o kredyt dostaje odpowiedź odmowną i nie wie, dlaczego tak się stało, powinien być to dla niego bodziec do podjęcia działań mających na celu ustalenie, który element historii kredytowej zaważył na decyzji banku. Najprostszym a zarazem najlepszym sposobem poznania prawdy na ten temat jest zwrócenie się właśnie do BIK S.A. o Raport Kredytowy. Dzięki przeprowadzeniu analizie Raportu BIK (warto w takich sprawach kierować się z prośbą o pomoc do kancelarii prawnych) istnieje możliwość „naprawy historii kredytowej”. Można wtedy, np. rozpocząć starania, jeżeli są ku temu przesłanki, o usunięcie z bazy BIK S.A. negatywnych wpisów i nadmiernej liczby zapytań kredytowych obniżających ocenę punktową kredytobiorcy. Mowa tu o tzw. „czyszczeniu BIK”, o którym dość często słyszymy choćby w katalogu ofert prawnych lokalnych kancelarii.
Biuro Informacji Kredytowej S.A. nie podejmuje decyzji o przyznaniu kredytu lub o odrzuceniu wniosku o jego udzielenie. Przekazuje jedynie bankom i firmom pożyczkowym dane o tym, czy osoba ubiegająca się o kredyt uosabia postawę rzetelnego kredytobiorcy/-czyni. Kredytodawcy analizują pozyskane dane i łącząc je z bieżącą zdolnością oraz wiarygodnością kredytową, podejmują decyzje kierując się wewnętrznymi wytycznymi. W bazach BIK S.A. są zgromadzono dane, z których korzystają banki, parabanki i SKOK-i, a także konsumenci i przedsiębiorcy. Usługi, jakie oferuje BIK S.A. zostały opracowane, aby wesprzeć działające zgodnie z prawem instytucje udzielające pożyczek i kredytów, a także wszystkich tych, którzy troszczą się o swoją historię kredytową.
Dodaj komentarz