Przedawnienie – parasol nad dłużnikiem
Przedawnienie roszczenia jest instytucją prawa cywilnego, stworzoną dla ochrony dłużnika, którego sytuacja finansowa po pewnym czasie mogłaby się pogorszyć. Funkcjonuje nie tylko w Polsce, ale w całej Europie. Zapewnia dłużnikowi możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia po upływie określonego prawem terminu, co sprawia, że w obrocie prawnym nie pozostaje za dużo starych wierzytelności. Dług nie znika, wierzyciel jednak nie będzie mógł się domagać spełnienia świadczenia, podnosząc zarzut przedawnienia.
Przedawnienie jest narzędziem chroniącym dłużnika, nie może ono bowiem długo pozostawać w niepewności co do potencjalnego zachowania wierzyciela. Przedawnienie roszczeń realizuje jedną z głównych zasad prawa cywilnego mówiącą o tym, że ochrony sądowej należy udzielać tylko tym uprawnieniom majątkowym, które są lub mogą być efektywnie wykonywane.
Jakie roszczenia mogą się przedawnić?
Przedawnieniu podlegają wyłącznie roszczenia majątkowe, to znaczy takie, które w pierwszej kolejności prowadzą do powiększenia lub utrzymania dotychczasowego stanu majątkowego osoby uprawnionej. Dodatkowo przedawnieniu podlegają też roszczenia niemajątkowe ze stosunku pracy. Wyjątkowo nie przedawnia się roszczenie windykacyjne dotyczące nieruchomości, co jednak nie wyklucza jej zasiedzenia, czyli nabycia do niej praw na skutek upływu czasu.
Jak biegnie przedawnienie?
Przedawnienie zaczyna swój bieg od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Na przykład: w przypadku płatności poszczególnej raty za kredyt, która ma być realizowana do 10 dnia każdego miesiąca, przedawnienie zaczyna się następnego, to jest 11 dnia. Wymagalność płatności rat kredytowych następuje co miesiąc. Od tego momentu rozpoczyna się bieg przedawnienia, które trwa 6 lat – w przypadku większości roszczeń, a 3 lata, kiedy mamy do czynienia z roszczeniami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz z roszczeniami o świadczenia okresowe (np. alimentami, czynszem najmu). Od tej reguły istnieje jednak wiele wyjątków, np.:
- roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych będących przestępstwami – 20 lat od daty popełnienia przestępstwa (w przypadku wyroku skazującego);
- roszczenia przedsiębiorcy z tytułu dokonanej sprzedaży – 2 lata;
- roszczenia z tytułu umowy przewozu – 1 rok.
O czym jeszcze należy pamiętać?
Bieg przedawnienia może być przerwany lub zawieszony, ale nie można go skrócić albo wydłużyć. Spłata przedawnionego długu jest zgodna z prawem. W związku z tym nie będzie można domagać się zwrotu dokonanej wcześniej spłaty. Bardzo ważne, by pamiętać, że przedawnienie nie działa automatycznie. Jeżeli dłużnik nie oświadczy, że chce skorzystać z tej instytucji, sąd zasądzi należność. Jednak w przypadku, gdy stroną jest konsument, sądy z urzędu będą sprawdzać, czy nie doszło do przedawnienia. Niedawna nowelizacja Kodeksu cywilnego sprawiła, że przedawnienie będzie stwierdzane na korzyść konsumenta niezależnie od tego, czy podniósł on zarzut przedawnienia.
Dodaj komentarz