Roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu i wierzyciel może ich dochodzić przez określony czas, po którym dłużnik może odmówić ich spełnienia. Ogólne zasady przedawnienia roszczeń reguluje Kodeks cywilny.
Należy podkreślić, że przedawnienie nie powoduje, iż roszczenie przestaje istnieć, a dłużnik przestaje być dłużnikiem. Co więcej, jeżeli wierzyciel wystąpi do sądu o zapłatę, sąd orzeknie nakaz zapłaty nawet wówczas, kiedy roszczenie jest przedawnione, o ile dłużnik nie podniesie zarzutu przedawnienia.
Bieg i terminy przedawnienia
Bieg przedawnienia rozpoczyna się w dniu, kiedy roszczenie stało się wymagalne. Np. abonent otrzymał rachunek telefoniczny z terminem płatności 15 czerwca. W tym dniu roszczenie stanie się wymagalne i od tego dnia operator może domagać się zapłaty. Zaczyna również bieg przedawnienie tego roszczenia.
Kodeks cywilny przewiduje różne terminy przedawnienia. Roszczenia przedawniają się, co do zasady, po dziesięciu latach. Jednak ustawa może określać inny termin, np. roszczenie o naprawieniu szkody ulega przedawnieniu po trzech latach od dnia powzięcia informacji o szkodzie przez poszkodowanego i osobie, która obowiązana jest tę szkodę naprawić. Również roszczenia okresowe przedawniają się po upływie trzech lat, czego przykładem jest tu wspomniany wyżej rachunek telefoniczny. Po trzech latach ulegają przedawnieniu także roszczenia wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej.
Przerwanie lub zawieszenie terminu przedawnienia
Przerwanie terminu przedawnienia następuje po każdej czynności prawnej dotyczącej danego roszczenia, dokonanej przed sądem lub innym powołanym organem. Od chwili przerwania bieg terminu liczony jest od nowa.
Przykład: Termin przedawnienia, wynoszący 10 lat, rozpoczął bieg w dniu 10 maja 2009 roku. Wierzyciel złożył w sądzie pozew w dniu 15 kwietnia 2014 roku. Od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu termin przedawnienia będzie biegł od nowa mimo upływu 5 lat.
Uznanie roszczenia przez dłużnika również przerywa bieg przedawnienia. Natomiast zawieszenie biegu przedawnienia polega na tym, że albo bieg ten w ogóle się nie rozpoczyna, albo – o ile już się rozpoczął – nie jest wliczany do tego biegu.
Przykład: roszczenie przysługuje dziecku przeciwko rodzicom – zawieszenie trwa, dopóki rodzice wykonują władzę rodzicielską. Zawieszony jest bieg przedawnienia roszczenia, które przysługuje jednemu małżonkowi wobec drugiego, przez cały okres trwania małżeństwa. Jeżeli nie jest chwilowo możliwe dochodzenie roszczeń przed sądem z powodu siły wyższej (np. powodzi), bieg przedawnienia ulega zawieszeniu do czasu ustąpienia przeszkody.
Nowelizacja
W dniu 9 lipca 2018 roku weszła w życie nowelizacja ustaw Kodeks cywilny i Kodeks postępowania cywilnego. Zgodnie z nią, podstawowy termin przedawnienia roszczeń został skrócony z 10 do 6 lat. Do art. 117 został również dodany § 21, mający duże znaczenie z punktu widzenia konsumenta:
Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.
Ustawodawca zachował jednak możliwość dochodzenia roszczenia mimo przedawnienia, w wyjątkowych wypadkach, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Przed nowelizacją sąd mógł wziąć pod uwagę przedawnienie roszczenia jedynie przy podniesieniu tego zarzutu przez dłużnika. W rezultacie zostało wydanych wiele nakazów zapłaty wobec roszczeń przedawnionych, bowiem wielu dłużników nie miało świadomości ich przedawnienia. Obecnie sąd z urzędu bada, czy roszczenie nie jest przedawnione.
Dodaj komentarz