Jak powstał BIK S.A. ?
Biuro Informacji Kredytowej S.A. powstało z inicjatywy Związku Banków Polskich. W 1991 roku założono instytucję będącą pierwowzorem tej, którą znamy dzisiaj – był to Bankowy rejestr klientów czasowo niewywiązujących się z zobowiązań. Nazwa wskazywałaby na fakt, że niegdysiejszy system wymiany informacji kredytowej zajmował się tylko tymi klientami, którzy wykazywali problemy w terminowym spłacaniu zobowiązań finansowych. Dosyć szybko okazało się, że podobna forma instytucji jest niewystarczająca. Dynamicznie rozwijająca się gospodarka oraz system bankowy stworzyły konieczność zaistnienia platformy informacyjnej, która podwyższyłaby standardy wyliczania poziomu ryzyka kredytowego.
Pojawieniu się Biura Informacji Kredytowej sprzyjała również uchwalona w 1997 roku ustawa Prawo bankowe, która przyczyniła się do wprowadzenia swobody w przepływie informacji o kredytobiorcach między bankami. W 2000 roku Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych zarejestrował oraz oficjalnie potwierdził istnienie w Polsce Biura Informacji Kredytowej S.A. Rok później w lutym do BIK-u wpłynęła pierwsza pula informacji o kliencie indywidualnym i liczbie zgłoszonych przez niego zapytań kredytowych.
Konstytucja a prawo klienta do prywatności
Rozwinięty dziś obszar gromadzenia, utrwalania i wykorzystywania informacji o ludziach sprawia, że coraz częściej wzrasta ryzyko naruszenia interesu jednostki poprzez wkroczenie w jej sferę prywatną. W celu zapobieżenia podobnym sytuacjom został określony konstytucyjny standard ochrony osobowej, który zawarto w artykule 47 i 51 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Te dwa teksty wzajemnie się uzupełniają. Artykuł 51 powinien być interpretowany wraz z artykułem 47, określając pełną definicję prawa do prywatności. W myśl artykułu 47 każdy ma prawo do ochrony prawnej swojego dobrego imienia. W kontekście kwestii bankowych oznacza to, że wymaga się, by wszelkie informacje dotyczące sposobu spłaty przez klienta zobowiązań kredytowych były zachowywane w należyty sposób, z poszanowaniem osoby kredytobiorcy. Artykuł 51 wskazuje z kolei na to, że władze publiczne są zobligowanie do gromadzenia informacji rzetelnych oraz zgodnych ze stanem faktycznym. Ponadto każdemu przysługuje prawo dostępu do zebranych danych na swój temat, sprostowania ich na wypadek niejasności bądź usunięcia, jeśli są nieprawdziwe, niepełne lub zebrane w sposób sprzeczny z ustawą.
W przypadku zaniechania obowiązku usunięcia danych może dojść do naruszenia prawa do prywatności. W takich sytuacjach wymaga się od banków, parabanków lub SKOK-ów szczególnej precyzji działania przy ustaleniu, które dane przestały być ważne i powinny zostać usunięte. Istnieje reguła, z której mogą korzystać klienci, a która sprowadza się do tego, że w przypadku nieaktualizowanych na czas danych bankowych w BIK S.A. klienci mogą dochodzić roszczeń odszkodowawczych ze względu na dopuszczenie się rażącego niedbalstwa ze strony podmiotu udzielającego kredyt. Karą na nieprzestrzeganie warunków przetwarzania danych może być grzywna pieniężna sięgająca 30 000 złotych.
BIK w świetle ustaw
W niektórych krajach np. w Belgii, Szwecji jak i w Polsce, działalność rejestrów kredytowych podlega osobnej regulacji. W innych zaś krajach, np. w Wielkiej Brytanii czy Włoszech działalności tego typu mają zastosowanie poza przepisami powszechnie obowiązującymi w danym kraju. Ich instytucje podlegają jedynie przepisom branżowym, tzw. Kodeksom Dobrych Praktyk.
Aby stworzona przez BIK platforma informacyjna mogła działać z sukcesem, jej twórcy koniecznie muszą przestrzegać wielu przepisów prawnych. Treści wskazanych przepisów najczęściej znajdują odwołanie do: prawa ubezpieczeń, prawa bankowego lub prawa ochrony konsumentów.
Polski system tworzenia rejestru kredytowego, jakim jest Biuro Informacji Kredytowej S.A., powstał w oparciu o art. 105 ust. 4, który pochodzi z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe. Zgodnie z treścią artykułu banki oraz bankowe izby gospodarcze mogą tworzyć instytucję upoważnioną do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji stanowiących tajemnicę bankową. Wykorzystanie tego rodzaju informacji następuje w trakcie podejmowania czynności bankowych, które mają na celu doprowadzenie do wydania decyzji o przyznaniu kredytu bądź braku zgody na to działanie. Posiadanie dostępu do informacji kredytowych stanowi dodatkowe narzędzie będące pomocą w czasie dokonywania rzetelnej oceny zdolności kredytowej danego konsumenta. Zasada ta znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 9 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. O kredycie konsumenckim. Instytucje pożyczkowe oraz pozostałe podmioty mające prawo do wydawania dodatkowego finansowania są zobligowane do przechowywania w należy sposób informacji kredytowych.
Szczegóły umów kredytowych, które gromadzi baza BIK S.A., stanowią dane osobowe w rozumieniu art. 6 ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. O ochronie danych osobowych. Przetwarzanie danych osobowych jest dopuszczalne między innymi wtedy, kiedy zezwalają na to przepisy obowiązującego prawa. Artykuł 33 ustawy O ochronie danych osobowych mówi, że każdy ma prawo do wglądu w dane zgromadzone na swój temat. W związku z tym stworzono między innymi profil internetowy BIK S.A, który udostępnia on-line informacje pochodzące z historii kredytowej konsumenta bądź przedsiębiorcy.
Z kolei art. 12a ust. 3 ustawy O usługach płatniczych wskazuje, że czynem dozwolonym jest wydawanie instrumentów płatniczych, czyli np. kart kredytowych czy debetowych i związana z tym dalsza wymiana informacji między oddziałami kredytowymi o konsumencie, który dopuścił się nienależytego zachowania względem umowy kredytowej. W konsekwencji określone zachowanie może doprowadzić do rozwiązania umowy kredytowej z dotychczasowo przyjętymi warunkami.
BIK S.A. a dyrektywy
Działania realizowane przez Biuro Informacji Kredytowej S.A., odpowiadające za gromadzenie danych osobowych wszystkich kredytobiorców, są również regulowane przepisami Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 1995/46/WE z dnia 24 października 1995 roku w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych. Inna dyrektywa – Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 roku w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EW. Jej przepisy dają kredytodawcom dostęp do baz danych, wśród których znajdować się może właśnie BIK S.A., w celu określenia zdolności kredytowej danego klienta. Następna regulacja prawna znajduje się w Dyrektywie 2006/48/WE. Definiuje ona sposób podejmowania, jak i prowadzenia działalności przez wszelkie instytucje udzielające kredytów. Natomiast kwestie dotyczące np. długość przechowywania danych kredytowych określa Dyrektywa 2006/49/WE.
Dodaj komentarz