Procedura upadłości, zarówno przedsiębiorcy, jak i konsumenckiej, jest nieodłącznie związana z udziałem syndyka masy upadłościowej. Jest to osoba, z którą upadły dłużnik będzie mieć najczęstszy kontakt w toku postępowania upadłościowego. Kim jest syndyk i jaki jest zakres jego kompetencji?
Kwalifikacje syndyka
Kandydat na syndyka winien:
- Posługiwać się językiem polskim biegle w mowie i piśmie,
- Posiadać wykształcenie wyższe magisterskie lub równorzędne,
- Mieć pełną zdolność do czynności prawnych,
- Być osobą niekaraną, niepodejrzaną i nieoskarżoną o jakiekolwiek przestępstwo,
- Posiadać nieposzlakowaną opinię,
- Legitymować się minimum trzyletnim doświadczeniem w zarządzaniu majątkiem upadłego w okresie ostatnich 15 lat,
- Nie figurować w rejestrze dłużników KRS.
Spełniający te warunki kandydat przystępuje do egzaminu, organizowanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku kandydat składa wniosek o przyznanie licencji wraz z odpowiednimi zaświadczeniami. Otrzymanie licencji Doradcy Restrukturyzacyjnego uprawnia do wykonywania zawodu m.in. syndyka masy upadłościowej.
Obowiązki syndyka
Syndyk stanowi samoistny organ postępowanie upadłościowego. Powoływany jest przez sąd i odpowiada za zarząd i likwidację majątku dłużnika. Od dnia ogłoszenia upadłości przejmuje w zarząd majątek osoby bądź przedsiębiorstwa, wobec których sąd tę upadłość ogłosił. O przejęciu zarządu majątku dłużnika syndyk powiadamia wierzycieli, komornika i bank dłużnika. Sporządza inwentaryzację majątku, ustala plan likwidacyjny i dokonuje sprzedaży masy upadłościowej, a uzyskane środki rozdziela pomiędzy wierzycieli według określonej kolejności. Podkreślenia wymaga, że każda z czynności wymaga ścisłej współpracy z Sędzią-komisarzem oraz w niektórych przypadkach jego zatwierdzenia.
Do obowiązków syndyka należy odpowiednie zabezpieczenie masy upadłościowej przed uszkodzeniem lub przywłaszczeniem. Należy do niego ubezpieczenie mienia i jego kontrolowanie. Ponadto, jeżeli majątek, wchodzący w skład masy upadłościowej, ma nieuregulowaną sytuację prawną, na syndyku spoczywa obowiązek rozwiązania tego problemu. Dotyczy to głównie nieruchomości (domu, mieszkania, gruntu). Nad wszystkimi czynnościami, prowadzonymi przez syndyka, sprawuje nadzór sędzia – komisarz, który wyznacza terminy realizacji poszczególnych etapów postępowania upadłościowego.
Syndyk wykonuje swoje obowiązki za wynagrodzeniem, którego wysokość ustalana jest w zależności od rodzaju upadłości (przedsiębiorcy, konsumencka), wielkości zadłużenia, liczby wierzycieli, liczby pracowników zatrudnionych w dniu ogłoszenia upadłości, czasu trwania postępowania upadłościowego, jego stopnia trudności, itp.
Wyłączenia z masy upadłościowej
Głównym zadaniem syndyka masy upadłościowej jest sprzedaż majątku dłużnika i uzyskane środki przeznaczyć na zaspokojenie wierzycieli. W dużym uproszczeniu, jego zasadnicza funkcja podobna jest do tej, jaką spełnia komornik. Syndyk ma jednak znacznie szersze uprawnienia, choć nie zawsze wywołują one tak dotkliwe skutki, jak działania komornika, np. syndyk nie zlicytuje używanego sprzętu AGD. Zresztą zarówno komornika, jak i syndyka ograniczają przepisy.
Syndyk nie może spieniężyć majątku, który został wyłączony z egzekucji. Wyłączeniu podlegają rzeczy, stanowiące urządzenie domowe, pościel, ubranie i bielizna dłużnika i członków jego rodziny, pozostających na jego utrzymaniu, jak również odzież ochronna i obuwie robocze.
Przyjmuje się, że rzeczy niezbędne dla dłużnika to takie, które służą do zaspokajania jego podstawowych potrzeb materialnych i niematerialnych, z uwzględnieniem przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa. Każdy przypadek należy jednak rozpatrywać indywidualnie. Na przykład, podstawowym wyposażeniem mieszkania są meble, urządzenia sanitarne i kuchenne codziennego użytku. Natomiast antyki, dzieła sztuki, itp. zostaną potraktowane nie jako przedmioty codziennego użytku, a jako lokata oszczędności i zostaną włączone do masy upadłościowej. Kwestią indywidualną jest, czy syndyk włączy do niej także np. zmywarkę, pralkę i inne wartościowe urządzenia. Zależy, czy uzna je za niezbędne np. z uwagi na stan zdrowia dłużnika lub jego najbliższej osoby. Często w tej kwestii ostateczną decyzję podejmuje Sędzia-komisarz.
Z masy upadłościowej wyłączone są narzędzia pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce do produkcji na okres jednego tygodnia, bez pojazdów mechanicznych. Wyłączenie dotyczy przedmiotów przeznaczonych do pracy zarówno fizycznej, jak i umysłowej, w ramach umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Syndyk nie może zatem przejąć i sprzedać np. komputera, który służy dłużnikowi do pracy w charakterze copywritera na umowę zlecenie.
Nieruchomości i ruchomości niezbywalne
Nieruchomość należąca do dłużnika wchodzi do masy upadłościowej i powinna zostać sprzedana przez syndyka w toku postępowania upadłościowego. Nie zawsze jednak udaje się nieruchomość zbyć. Ustawodawca uzależnił postępowanie syndyka w tej kwestii od decyzji sędziego – komisarza. Zgodnie z ustawą Prawo upadłościowe:
Art. 315.2. 2. Jeżeli w skład masy upadłości wchodzi nieruchomość lub jej ułamkowa część, której nie można zbyć z zachowaniem przepisów ustawy, a dalsze pozostawanie nieruchomości w masie upadłości będzie niekorzystne dla wierzycieli z uwagi na obciążenie masy związanymi z tym kosztami, sędzia-komisarz może zezwolić syndykowi na zawarcie umowy przekazania nieruchomości gminie albo Skarbowi Państwa.
Zatem nawet niezbywalna nieruchomość nie może pozostać przy dłużniku. Natomiast w przypadku rzeczy ruchomych przepis dopuszcza możliwość wyłączenia jej z masy upadłościowej, jeżeli jest ona niezbywalna; decyzję w tej kwestii podejmuje sędzia – komisarz.
Art. 315. 1. Jeżeli w skład masy upadłości wchodzą rzeczy ruchome, których nie można zbyć z zachowaniem przepisów ustawy, sędzia-komisarz może postanowić o ich wyłączeniu z masy upadłości albo zezwolić na ich zniszczenie. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.
Wynagrodzenie, emerytura i renta, inne świadczenia
Przychody pieniężne dłużnika są najbardziej newralgicznym elementem, jaki pojawia się w masie upadłościowej. Co do zasady, wynagrodzenie za pracę podlega egzekucji na mocy przepisów kodeksu pracy. Egzekucja jest ograniczona do 50 proc. wynagrodzenia z zastrzeżeniem, że dłużnikowi należy pozostawić kwotę wolną od potrąceń w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę; obecnie jest to 2100 zł brutto (1530 zł netto).
Zgodnie z zapisem kodeksu postępowania cywilnego:
Art. 833. §1. Wynagrodzenie ze stosunku pracy podlega egzekucji w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy.
- §11. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do zasiłków dla bezrobotnych, dodatków aktywizacyjnych, stypendiów oraz dodatków szkoleniowych, wypłacanych na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
- §2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do uposażeń posłów i senatorów, należności członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich domowników z tytułu pracy w spółdzielni, wynagrodzeń członków spółdzielni pracy oraz wszystkich świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania.
- §3.Ograniczeń przewidzianych w § 2 nie stosuje się do wierzytelności członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych z tytułu udziału w dochodach spółdzielni przypadających im od wniesionych do spółdzielni wkładów.
- §4.Świadczenia pieniężne przewidziane w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym podlegają egzekucji w zakresie określonym w tych przepisach.
- §5.Do egzekucji z rent przysługujących z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i z rent zasądzonych przez sąd lub ustalonych umową za utratę zdolności do pracy albo za śmierć żywiciela lub wypłacanych z dobrowolnego ubezpieczenia rentowego oraz do egzekucji ze świadczeń pieniężnych przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stosuje się przepisy o egzekucji ze świadczeń przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.
- §6. Nie podlegają egzekucji świadczenia alimentacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe i dla sierot zupełnych.
Istotne znaczenie ma tu §2, według którego ograniczenie egzekucji stosuje się do wszystkich powtarzających się form wynagrodzenia, a więc obejmuje nie tylko wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę, ale także umów cywilnoprawnych. Syndyk ma obowiązek pozostawić dłużnikowi kwotę, stanowiącą równowartość niepodlegającej egzekucji części wynagrodzenia za czas do przypadającego najbliżej terminu wypłaty. Natomiast dłużnikowi, który nie otrzymuje regularnego wynagrodzenia syndyk pozostawia kwotę niezbędną do utrzymania dłużnika i jego rodziny przez okres dwóch tygodni.
Emerytura i renta podlegają egzekucji w wysokości do ¼ kwoty świadczenia z zastrzeżeniem, że dłużnikowi pozostawia się równowartość połowy najniższej emerytury lub renty. Obecnie jest to 1029,80 zł brutto (877,90 zł netto).
Zgodnie z zapisem §6, nie podlega egzekucji niedawno wprowadzone świadczenie „Rodzina 500+”. Banki są zobowiązane do utworzenia specjalnych rachunków rodzinnych, do których nie mają dostępu ani komornik, ani syndyk masy upadłościowej.
Dodaj komentarz