Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej – zasady

Upadłość konsumencka w wielu wypadkach jest jedynym rozwiązaniem, jeżeli nastąpiła trwała utrata płynności finansowej dłużnika. Aby rozpocząć postępowanie upadłościowe, prowadzące do oddłużenia, należy w pierwszej kolejności złożyć w sądzie prawidłowo i rzetelnie sporządzony wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jak to zrobić?

Kto może złożyć wniosek?

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć dłużnik niewypłacalny, który jest osobą fizyczną i w dniu składania wniosku nie prowadzi działalności gospodarczej. Jeżeli dłużnik był przedsiębiorcą, może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej pod warunkiem, że złożył wniosek o upadłość przedsiębiorstwa w ustawowo wymaganym czasie 30 dni od wystąpienia niewypłacalności. Wniosek może złożyć także każdy z  wierzycieli osobistych dłużnika. Według ustawy Prawo upadłościowe:

Art. 8. 1. Wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok. Postępowanie toczy się według przepisów tytułu V części trzeciej.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osób, które przestały być wspólnikami osobowych spółek handlowych.

Art. 9. Wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok.

Wniosku o ogłoszenie upadłości nie może złożyć spółka, wspólnik spółki osobowej, fundacja, stowarzyszenie, organizacja społeczna ani prokurator, nie można również wszcząć postępowania z urzędu. Nie jest możliwe złożenie wniosku wspólnego przez małżonków; każdy z nich musi złożyć wniosek oddzielnie. Ustawodawca nie zakreśla ram czasowych dla złożenia wniosku o upadłość konsumencką od chwili wystąpienia niewypłacalności dłużnika.

Stan niewypłacalności dłużnika nie może zaistnieć z jego winy – na skutek działania umyślnego lub rażącego niedbalstwa. W mediach pojawiają się zapowiedzi o nowelizacji prawa upadłościowego, które w 2019 roku ma znieść te okoliczności. Upadłość osoby fizycznej ma się stać łatwiej dostępna, kosztem wydłużenia postępowania.

Elementy wniosku

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest najważniejszym pismem procesowym, rozpoczynającym procedurę upadłościową. Sporządza się go na urzędowym formularzu, który można pobrać w sądzie lub ściągnąć ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości.  Wniosek musi spełniać wszystkie wymogi formalne, zgodnie z ustawą Prawo upadłościowe i musi zostać należycie opłacony.

Wniosek powinien zawierać:

1. Wskazanie sądu. Kieruje się go do wydziału gospodarczego sądu rejonowego, właściwego dla miejsca zamieszkania (stałego pobytu) dłużnika. Jeżeli dłużnik nie ma miejsca zamieszkania na terytorium Polski, wówczas właściwym miejscowo będzie sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika. Właściwy sąd można znaleźć na liście sądów upadłościowych, dostępnej w Internecie.
2. Dane dłużnika. Należy podać imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz PESEL dłużnika.
3. Uzasadnienie. Jest to najistotniejszy element wniosku. Należy wskazać wszystkie okoliczności uzasadniające konieczność ogłoszenia upadłości konsumenckiej dłużnika, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które wykluczają winę dłużnika w doprowadzeniu do stanu niewypłacalności (działanie umyślne, rażące niedbalstwo). Przedstawia się również aktualną sytuację rodzinną, materialną i zdrowotną, które mogą mieć wpływ na postanowienie sądu w kwestii ogłoszenia upadłości konsumenckiej bądź oddalenia wniosku.
4. Wykaz majątku dłużnika. Musi odpowiadać aktualnemu stanowi i być zupełny. Wyszczególnia się nieruchomości, pojazdy, kosztowności (biżuteria, numizmaty, cenne instrumenty, itp.), sprzęt elektroniczny: telewizor, komputer, wieża, laptop. Każdy składnik majątku powinien być szacunkowo wyceniony i opisany względem położenia i ewentualnego zabezpieczenia, jeżeli zostało na nim ustanowione.
5. Spis wierzycieli. Jest to wykaz, zawierający imię, nazwisko, nazwę i adres każdego z wierzycieli, kwotę zobowiązania i termin jego zapłaty. Jeżeli wierzytelność została scedowana, podaje się dane aktualnego wierzyciela. Uwaga: wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej można złożyć, mając tylko jednego wierzyciela.
6. Spis wierzycieli spornych. Podaje się go w przypadku, kiedy dłużnik kwestionuje daną wierzytelność i w jakim zakresie (w całości czy w części).
7. Oświadczenie. Dłużnik powinien oświadczyć, że brak jest przesłanek negatywnych, wskazanych w art. 491⁴ ust. 2 i 3 ustawy Prawo upadłościowe i złożyć podpis.
8. Załączniki. Wymienia się i dokładnie opisuje wszystkie dokumenty, które będą dołączone do wniosku.

Do wniosku dołącza się potwierdzenie dokonania opłaty 30 zł, wniesionej na rachunek bankowy sądu. Opłatę można uiścić w znaczkach skarbowych, dostępnych w kasie sądu.

Braki formalne, czyli m.in. niezałączenie poszczególnych dokumentów, oraz braki fiskalne (niewniesienie opłaty) skutkują wezwaniem dłużnika do ich uzupełnienia w ciągu tygodnia, pod rygorem zwrotu wniosku. Natomiast nierzetelne sporządzenie wniosku o upadłość konsumencką może spowodować jego oddalenie, a to skomplikuje ponowne staranie się o ogłoszenie upadłości. Ponadto podanie danych niezgodnych z prawdą jest przestępstwem zagrożonym karą od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.

Załączniki do wniosku

Załącznikami są wszystkie dokumenty, będące potwierdzeniem zdarzeń i sytuacji, wymienionych we wniosku. Przykładowo, jeżeli dłużnik uzasadnił powstałą niewypłacalność długotrwałą chorobą, załącza do wniosku dokumentacje medyczną (kartę zdrowia, wypis ze szpitala, sanatorium, zaświadczenie komisji lekarskiej o niemożliwości wykonywania pracy). W przypadku rozpadu małżeństwa i w związku z tym pogorszenia sytuacji materialnej (a w konsekwencji niewypłacalności), do wniosku należy dołączyć wyrok rozwodowy i ewentualnie wyrok zasądzający alimenty. Jeżeli powodem niewypłacalności stała się utrata pracy, a dochody z nowego zatrudnienia są niewystarczające, trzeba dołączyć wypowiedzenie umowy o pracę od poprzedniego pracodawcy i umowę o pracę od nowego, z poświadczeniem niższego wynagrodzenia.

Do wniosku zawsze należy dołączyć wszystkie dokumenty, związane z zaciągniętymi kredytami i pożyczkami: umowy kredytów i pożyczek, ich wypowiedzenia, wezwania do zapłaty, upomnienia, ponaglenia, monity, wszelką korespondencję do i od wierzycieli, pisma od komornika odnośnie egzekucji. Jeżeli dłużnik był przedsiębiorcą, musi dołączyć decyzję o wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej. Oprócz tego konieczne jest dołączenie zaświadczeń o uzyskiwaniu dochodów ze wszystkich źródeł (umowa cywilnoprawna, emerytura, renta, zasiłki, zapomogi, itp.).

Ważne szczegóły

Nie pozostawia się pustych rubryk w formularzu. Wszystkie powinny być wypełnione lub skreślone, jeżeli nie dotyczą dłużnika. Często zdarza się, że informacje nie mieszczą się w rubryce formularza; wówczas należy wypisać je na ponumerowanych arkuszach formatu A4 ze wskazaniem, do której rubryki formularza się odnoszą. Każdy arkusz powinien być podpisany. Nie należy zapomnieć o złożeniu podpisu na formularzu.

Jeżeli przeciwko dłużnikowi toczą się jakiekolwiek postępowania sądowe lub administracyjne, powinien on we wniosku poinformować o tym sąd, podając sygnatury spraw.

Po skompletowaniu całości dokumentacji (wniosek wraz z załącznikami) należy wykonać jej kserokopię. Po ogłoszeniu upadłości zostanie ona przekazana syndykowi masy upadłościowej.

Prawidłowe sporządzenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest proste. Dlatego najlepszym wyjściem jest skorzystanie z pomocy kancelarii prawnej, która zajmie się tym profesjonalnie. Wówczas szanse na ogłoszenie upadłości są bez porównania większe.