Statystyki podają, że odsetek osób uzależnionych od gier hazardowych w Polsce sięga nawet 4 proc. i wykazuje tendencję zwyżkową. Nałogowi hazardziści tracą nie tylko dochody, ale także oszczędności, samochody, mieszkania, dorobek całego życia – własnego i współmałżonka. Popadają w gigantyczne długi, pożyczając pieniądze na dalszą grę. Niewypłacalnym dłużnikom przychodzi w sukurs ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Ale czy nałogowy hazardzista może skorzystać z tej szansy?
Podstawy ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Upadłość konsumencką może ogłosić dłużnik, który stał się niewypłacalny. Stan niewypłacalności określa ustawa Prawo upadłościowe:
Art. 11. Niewypłacalność dłużnika:
1. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
1a. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
Oznacza to, że dłużnik nie jest w stanie dokonywać stałych opłat miesięcznych (np. za mieszkanie, media, telefon, itp.), przy czym istotne jest, czy termin wykonania tych zobowiązań przekracza trzy miesiące. Szczegółowy zapis odnośnie warunków ogłoszenia upadłości konsumenckiej znajduje się w art. 491 ustawy Prawo upadłościowe. Zasadą jest, że upadłość konsumencką może ogłosić jedynie osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej.
Upadłość konsumencka ma za zadanie połączenie roszczeń wielu wierzycieli w jednym postępowaniu sądowym wobec dłużnika i zaspokojenie ich w równym stopniu, aczkolwiek w konsumenckim postępowaniu upadłościowym może występować również tylko jeden wierzyciel. Upadłość konsumencka chroni także dłużnika przed wierzycielami – od chwili ogłoszenia upadłości w imieniu dłużnika występuje syndyk masy upadłościowej, który likwiduje majątek dłużnika, a uzyskane środki dzieli pomiędzy wierzycieli.
Upadłość konsumencka a hazard
Według obowiązującej ustawy Prawo upadłościowe, jakkolwiek jej przepisy zostały mocno złagodzone z korzyścią dla dłużników, upadłość konsumencką mogą nadal ogłosić osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej, ale także które nie doprowadziły do stanu upadłości umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa. Zatem z możliwości tej może skorzystać dłużnik, który zaciągając zobowiązania nie miał świadomości, że nie będzie w stanie ich spłacić, ani też nie zaciągał zobowiązań bez zamiaru ich spłacenia.
Uprawianie hazardu jest działaniem świadomym, zaciąganie pożyczek na gry hazardowe jest działaniem celowym i zamierzonym. Mimo to istnieje sytuacja, kiedy hazardzista może ogłosić upadłość konsumencką, mimo oczywistego istnienia negatywnej przesłanki – celowego lub na skutek rażącego niedbalstwa doprowadzenia do niewypłacalności lub znacznego zwiększenia jej stopnia. Sytuacją tą jest udowodnienie przed sądem, że hazard jest patologiczną przypadłością dłużnika.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i wydana przez nią Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10 określa patologiczny hazard jako odrębne zaburzenie psychiczne o numerze statystycznym F63.0 i definicji: zaburzenie polegające na często powtarzającym się uprawianiu hazardu, który przeważa w życiu człowieka ze szkodą dla wartości i zobowiązań społecznych, zawodowych, materialnych i rodzinnych. Według ICD-10 patologiczny hazard zaliczany jest do kategorii zaburzeń nawyków i popędów obok takich zachowań jak np. piromania i kleptomania. Jednostkę chorobową F63.0 rozpoznaje się, jeżeli w ciągu ostatniego roku u pacjenta stwierdzono minimum trzy objawy z poniższych:
- Nieodparta potrzeba lub poczucie przymusu grania
- Upośledzenie kontroli nad długością czasu, poświęconego na grę hazardową lub nad powstrzymaniem się od gry
- Rozdrażnienie, niepokój, ogólne złe samopoczucie przy próbie ograniczania gry lub jej przerwania; natychmiastowa poprawa po powrocie do gry
- Poświęcanie coraz większej ilości czasu, niezbędnego do uzyskania satysfakcji z gry podczas jednej sesji; można to porównać do rosnącej tolerancji na alkohol w postępującym procesie uzależniania się
- Zaniedbywanie dotychczasowych zainteresowań i zajęć, wykonywanych dla przyjemności, na rzecz gry
- Niezaprzestanie gry nawet w przypadku negatywnych następstw (zgranie się i zastawianie cennych rzeczy, pożyczanie pieniędzy na dalszą grę, itp.).
Wprawdzie ICD-10 nie zalicza patologicznego hazardu do uzależnień, jednak spełnia on te same kryteria, co uzależnienie od substancji psychoaktywnych. Dlatego hazardzista, który zgłasza się do poradni, traktowany jest na tej samej zasadzie, co alkoholik lub narkoman. Specjalista podczas diagnozowania musi ustalić podłoże problemu, mające decydujące znaczenie w staraniu się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Powinien zatem odróżnić patologiczny hazard (F63.0) od hazardu i zakładania się w celu osiągnięcia korzyści materialnych lub dla rozrywki, ale z możliwością powstrzymania się od gier i zakładów przy ponoszeniu większych strat (Z72.6), hazardu w psychozie maniakalno-depresyjnej (faza maniakalna, F30) bądź hazardu jako następstwa zaburzenia osobowości typu socjopatycznego (F60.02). Zwykle odbywa się to podczas pierwszego spotkania w poradni.
Dokumentacja
Każda sprawa sądowa jest rozpatrywana indywidualnie i sąd również indywidualnie będzie oceniał sytuację dłużnika – hazardzisty. W każdym wypadku konieczne będzie przedłożenie pełnej dokumentacji medycznej, potwierdzającej jednostkę chorobową F63.0. Dłużnik powinien także poddać się terapii w specjalistycznym ośrodku, który na potrzeby sprawy o ogłoszenie upadłości konsumenckiej udokumentuje poszczególne etapy leczenia. Jeżeli dłużnik już zakończył terapię, powinien wykazać, że zmienił tryb życia i wypełnia codzienne obowiązki zawodowe i rodzinne sumiennie, w sposób wolny od uzależnienia.
Sąd zawsze może powołać niezależnych biegłych w celu zbadania stanu dłużnika i dołączenia opinii do akt sprawy o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Niezależnie od tego, dłużnik powinien rzetelnie przedstawić swój problem i uprawdopodobnić, że zobowiązania, jakie zaciągnął i które doprowadziły do jego niewypłacalności, były następstwem patologicznego hazardu.
Z powyższego wynika, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest możliwe w każdym przypadku zadłużonego hazardzisty. Szansę mają jedynie hazardziści patologiczni ze zdiagnozowaną chorobą i udokumentowanym leczeniem.
Dodaj komentarz