Upadłość konsumencka a zobowiązania względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć jedynie osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. Zdarza się jednak, że część zobowiązań obciążających dłużnika wynika właśnie z działalności, którą w przeszłości prowadził, a wśród nieuregulowanych zobowiązań znajdują się niezapłacone podatki i składki ZUS. Warto wiedzieć, że już na następny dzień po wykreśleniu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej były przedsiębiorca może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jeżeli jednak zadłużenie pochodzi z czasów prowadzenia działalności gospodarczej, obowiązkiem dłużnika, jeszcze przed wyrejestrowaniem z CEIDG, było złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy.

Ustawa Prawo upadłościowe

Zobowiązania względem ZUS nie znajdują się wśród zobowiązań wymienionych w ustawie Prawo upadłościowe, które nie mogą zostać umorzone w ramach upadłości konsumenckiej. Zgodnie z art.491²¹ umorzeniu nie podlegają:

• alimenty,
• zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
• orzeczone przez sąd kary grzywny,
• zobowiązania do naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznane krzywdy,
• zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonego przez sąd,
• zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia potwierdzonego prawomocnym orzeczeniem,
• długi, które upadły świadomie zataił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Wśród wyliczonych w ustawie zobowiązań finansowych, które nie mogą zostać umorzone nie znajdują się niezapłacone składki na ubezpieczenie społeczne. Można zatem uznać, że umorzenie długów obejmuje nie tylko długi prywatne ale również zobowiązania publicznoprawne i że do umorzenia dochodzi niezależnie od tego czy zobowiązania konsumenta powstały w związku z prowadzoną kiedyś działalnością gospodarczą. Niemniej zadłużony przedsiębiorca, który nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie 30 dni od dnia stania się niewypłacalnym nie może mieć pewności, że w przyszłości sąd przyjmie jego wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Zgodnie z przepisami sąd odrzuci wniosek, chyba że dopatrzy się zasadności przeprowadzenia postępowania opartej na klauzuli słuszności lub klauzuli humanitarnej.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych

Odrębnie od prawa upadłościowego funkcjonują uregulowania dotyczące systemu ubezpieczeń społecznych. Uregulowania te wskazują, kiedy może dojść do umorzenia niezapłaconych podatków i składek. Przepis art. 28. ust. 2. z Ustawy z dnia 13 października 1988r. o systemie ubezpieczeń mówi o tym, że należności z tytułu składek mogą być umarzane w przypadku całkowitej nieściągalności. Mowa tu np. o sytuacji, gdzie dłużnik zmarł i nie pozostawił żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji. Stan ten zachodzi także wtedy, gdy prowadzone postępowanie upadłościowe zostało umorzone z uwagi na brak majątku wystarczającego na pokrycie kosztów postępowania. Jednak takie umorzenia nie zdarzają się w upadłości konsumenckiej. Przeprowadzenie postępowania upadłościowego, nie jest wskazane we wspomnianej ustawie jako okoliczność powodująca całkowitą nieściągalność.

Zgodnie z art. 24 ust. 5c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ogłoszenie upadłości przerywa bieg przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postępowania upadłościowego lub jego umorzeniu. Nasuwa się w tym miejscu myśl, że upadłość nie ma wpływu na stan długów z tytułów składek. Istnieją one również po ogłoszeniu upadłości.

Przywołane ustawy (Prawo upadłościowe oraz Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych) wprowadzają różne przepisy dotyczące ewentualnego umorzenia długów w związku z ogłoszeniem upadłości konsumenckiej. Przepisy dotyczące prawa upadłościowego mają jednak nadrzędny charakter w stosunku do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Upadłość konsumencka jest zaś szczególnym rodzajem upadłości, a jej podstawowym celem jest możliwość uzyskania przez dłużnika oddłużenia.