Ustawa o finansach publicznych, uchwalona 27 sierpnia 2009 roku, była kilkakrotnie nowelizowana. Zmieniano w niej m.in. zapisy odnośnie częściowego lub całościowego umarzania, odraczania i rozkładania na raty spłat należności publicznoprawnych, z urzędu i na wniosek. Jak przedstawia się obecny stan prawny tego zagadnienia?
Przepisy
Kodeks karny skarbowy w art. 53 określa należność publicznoprawną następująco:
§ 26. W rozumieniu kodeksu należność publicznoprawna jest to należność państwowa lub samorządowa, będąca przedmiotem przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego; należnością państwową jest podatek stanowiący dochód budżetu państwa, należność z tytułu rozliczenia udzielonej dotacji lub subwencji lub należność celna, a należnością samorządową – podatek stanowiący dochód jednostki samorządu terytorialnego lub należność z tytułu rozliczenia udzielonej dotacji lub subwencji.
§ 26a. W rozumieniu kodeksu należnością publicznoprawną, w tym podatkiem, jest także należność stanowiąca przychód budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich lub budżetu zarządzanego przez Wspólnoty Europejskie lub w ich imieniu, w rozumieniu wiążących Rzeczpospolitą Polską przepisów prawa Unii Europejskiej, będąca przedmiotem przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.
Natomiast według art. 64 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 869 z późn. zm.):
1. Należności, o których mowa w art. 60, właściwy organ może:
1) z urzędu umarzać w całości – w przypadku gdy zachodzi jedna z okoliczności, o których mowa w art. 56 ust. 1 pkt 1-4;
2) na wniosek zobowiązanego:
a) umarzać w całości – w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem zobowiązanego lub interesem publicznym,
b) umarzać w części, odraczać terminy spłaty całości albo części należności lub rozkładać na raty płatność całości albo części należności – w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi zobowiązanego.
2. Właściwy organ, na wniosek zobowiązanego prowadzącego działalność gospodarczą, może udzielać określonych w ust. 1 pkt 2 ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60, które:
1) nie stanowią pomocy publicznej;
2) stanowią pomoc de minimis albo pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie – w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa Unii Europejskiej dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis;
3) stanowią pomoc publiczną:
a) mającą na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi,
b) mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce,
c) zgodną z zasadami rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, której dopuszczalność została określona przez właściwe organy Unii Europejskiej, udzielaną na przeznaczenia inne niż wymienione w lit. a i b.
3. W przypadku pomocy publicznej określonej w ust. 2 pkt 3 lit. a i b ulgi, o których mowa w ust. 1 pkt 2, mogą być udzielane, jeżeli w przepisach odrębnych zostały określone szczegółowe warunki udzielania tej pomocy zapewniające jej zgodność z zasadami rynku wewnętrznego Unii Europejskiej.
4. W przypadku gdy udzielenie ulgi nastąpiło w sytuacji wystąpienia jednej z okoliczności, o których mowa w art. 56 ust. 1 pkt 1, 2 i 4, decyzję o umorzeniu należności pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.
5. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, przeznaczenia pomocy, o których mowa w ust. 2 pkt 3 lit. c, udzielanej w formie ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60, oraz szczegółowe warunki udzielania tych ulg, mając na uwadze dopuszczalność i warunki udzielania pomocy państwa określone przez właściwe organy Unii Europejskiej.
Umorzenie z urzędu i na wniosek dłużnika
Zgodnie z wyżej cytowanymi przepisami, dopuszcza się umorzenie należności cywilnoprawnych z urzędu, jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, iż w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności bądź postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne. Natomiast na wniosek dłużnika należności cywilnoprawne można umorzyć w całości, jeżeli jest to uzasadnione interesem publicznym lub ważnym interesem dłużnika, zaś częściowo – jeżeli przemawiają za tym względy gospodarcze lub społeczne, zwłaszcza sytuacja finansowa dłużnika. Te same względy uzasadniają, również na wniosek dłużnika, odroczenie terminu spłaty lub rozłożenie płatności na raty.
Samorządy
W sytuacji ważnego interesu dłużnika lub interesu publicznego, należności cywilnoprawne, przypadające jednostce samorządowej lub jej jednostkom budżetowym, można umorzyć, odroczyć ich spłatę lub rozłożyć ją na raty na zasadach, określonych przez organ, będący jednostką samorządu terytorialnego. Zatem regulacja ta nie ma zastosowania np. do samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Organ, będący jednostką samorządu terytorialnego, może podjąć uchwałę o niedochodzeniu należności cywilnoprawnych, jeżeli ich kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł. Z regulacji tej wyłączone są należności z tytułu realizacji zadań z zakresu administracji rządowej oraz programów i zadań finansowanych lub współfinansowanych ze środków, pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.
Należności publicznoprawne
Za należności publicznoprawne (niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym) uznane są, według obecnych przepisów, także przychody państwowych funduszy celowych. Przepisy uprawniają do wydawania decyzji w sprawie tych należności kierowników państwowych jednostek budżetowych i organy, przypisane programom finansowanym ze środków unijnych.
Należności publicznoprawne mogą być umarzane, ich spłata odraczana lub rozłożona na raty z urzędu lub na wniosek.
Jeżeli zobowiązany prowadzi działalność gospodarczą, może uzyskać ulgi w odniesieniu do wszelkich niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym, w tym również pomocy publicznej.
Dodaj komentarz