Bankructwo konsumenckie – jak prawidłowo złożyć wniosek

Od 2016 roku obowiązuje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2015 roku w sprawie określenia wzorów formularzy wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Na mocy tego rozporządzenia, oraz zgodnie z art. 491² ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 233, z późniejszymi zmianami), wniosek o bankructwo konsumenckie (upadłość konsumencką) będzie rozpoznany przez sąd po prawidłowym jego złożeniu. Wspomniane rozporządzenie zawiera wzór formularza, który wnioskodawca zobowiązany jest wypełnić bez poprawek i skreśleń. Każdy wniosek musi zawierać poniższe elementy:

Miejscowość i data

Artykuł 491² ust. 4 wskazanej wyżej ustawy wymienia wszystkie obligatoryjne elementy wniosku o ogłoszenie upadłości. Oczywiście wniosek o ogłoszenie upadłości powinien także spełniać wymagania formalne pisma procesowego określone w art. 126 k.p.c.

Oznaczenie sądu

Konieczne jest oznaczenie sądu, do którego wniosek jest składany. Wpisuje się nazwę i rodzaj sądu, nazwę i numer wydziału oraz adres, np.:

Sąd Rejonowy w (Miasto)

VIII Wydział Gospodarczy

1. (nazwa ulicy i numer)
   • Miasto

Zgodnie z art. 19 ust.1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, wniosek o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika. Przez główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika należy rozumieć miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jest rozpoznawalne dla osób trzecich (art. 19 ust.1a ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowego). W przypadku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub zawodowej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności dłużnika jest jej miejsce zwykłego pobytu (art. 19 ust. 1c ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe).

Dane dłużnika

We wniosku należy podać dokładne dane identyfikujące dłużnika w jednoznaczny sposób. Do formularza wpisuje się imię, nazwisko, miejsce zamieszkania, PESEL. W razie braku numeru PESEL należy wpisać numer i serię oraz datę i miejsce wydania dokumentu tożsamości, np.  dowodu osobistego. Jeżeli dłużnik jest reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego, wpisuje się do odpowiednich rubryk jego imię i nazwisko i adres. Obowiązkiem przedstawiciela ustawowego jest wykazanie umocowania do reprezentowania dłużnika w treści wniosku oraz dołączyć do niego właściwy dokument (kopię postanowienia sądu) stwierdzający to umocowanie.

Treść wniosku

Treść wniosku to jego osnowa i uzasadnienie. Osnową jest wskazanie zamiaru wnioskodawcy, określające treść żądania. Przykładową osnową jest tekst: Wnoszę o ogłoszenie upadłości konsumenckiej i przeprowadzenie wskazanych dowodów na podniesione okoliczności. Natomiast w uzasadnieniu muszą być wymienione wszystkie przesłanki do pozytywnego rozpatrzenia wniosku przez sąd. Należy zatem opisać sytuację osobistą dłużnika, stan majątkowy, możliwości zarobkowe, a także wskazać minimum jednego wierzyciela, który posiada wymagalną wierzytelność. Nie ma obowiązku udokumentowania bądź innego udowodnienia wskazanych okoliczności; wystarczą dokumenty wykazujące prawdopodobieństwo ich zaistnienia, np. umowa kredytu, wypowiedzenie tej umowy przez bank, orzeczenie o niepełnosprawności, itp. Można również wnieść o przesłuchanie świadków, podając ich imiona, nazwiska i adresy. Najlepiej wskazać również na brak zaistnienia przesłanek negatywnych.

Wykaz majątku dłużnika

Wniosek powinien obejmować  aktualny i pełny wykaz majątku dłużnika, wraz z podaniem szacunkowej wartości jego części składowych i miejsca/miejsc, gdzie się one znajdują. Wykaz musi być zupełny, czyli zawierać wszystkie elementy, jak: nieruchomości, pojazdy, środki umieszczone na rachunkach bankowych, papiery wartościowe (akcje, obligacje), cenna biżuteria, antyki, dzieła sztuki, wartościowy sprzęt RTV i AGD, ale także wierzytelności (roszczenia). Oprócz tego konieczne jest wskazanie rzeczy, które z mocy prawa nie wchodzą do masy upadłościowej. Ukrywanie jakiegokolwiek elementu majątku może doprowadzić do negatywnych konsekwencji, np. oddalenia wniosku lub umorzenia postępowania po ogłoszeniu upadłości.

Wycena składników majątku jest szacunkowa, zatem nie musi być dokonana przez rzeczoznawcę ani poparta dokumentami. Może jej dokonać sam dłużnik. Wykaz majątku można umieścić we wniosku, jednak dla przejrzystości wskazane jest sporządzenie go osobno i złożenie wraz z wnioskiem w formie załącznika.

Jeżeli dłużnik nie posiada żadnego majątku, oczywiście nie sporządza jego wykazu. Musi natomiast wskazać powody jego niezałączenia, aby jego brak nie został uznany za brak formalny wniosku i nie spowodował jego pozostawienia bez rozpoznania.

Spis wierzycieli

Jest to nieodłączny element wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Spis musi obejmować wszystkich wierzycieli, posiadających wierzytelności majątkowe i niemajątkowe, wymagalne i jeszcze niewymagalne. Obok nazwy (nazwiska) i adresu wierzyciela konieczne jest wskazanie wysokości zobowiązania i terminu jego zapłaty. Przykład:

1. Bank XXX S.A., Oddział w Mieście, ul. Nazwa ulicy i numer, kwota 50.000 PLN – umowa kredytu zawarta w dniu (data), według załącznika – kopia umowy kredytu, kopia wypowiedzenia umowy z powodu nieregulowania rat spłaty,
2. Jan Kowalski, zamieszkały (adres), kwota 10.000 PLN – umowa pożyczki (kopia),
3. YYY Sp. z o.o. – operator telefonii komórkowej, z siedzibą (Miasto), kwota 1000 PLN – umowa abonamentowa zawarta w dniu (data), wypowiedzenie umowy z powodu nieregulowania opłat abonamentowych (kopia).

Można spis wierzycieli umieścić na formularzu. Jednak podobnie jak w przypadku wykazu majątku, sporządzenie go w formie załącznika uczyni wniosek bardziej czytelnym i przejrzystym.

Wierzytelności sporne

Są to wierzytelności, których zasadność jest kwestionowana przez dłużnika (nie uznaje on obowiązku ich zapłacenia). Wykaz tych wierzytelności sporządza się identycznie jak spis wierzycieli, z tym, że przy każdej z nich trzeba wskazać powód uznania jej za nienależną. Najlepiej sporządzić tę listę w formie załącznika. Jeżeli wierzytelności sporne nie istnieją, wystarczy wskazać ten fakt we wniosku.

Spis zabezpieczeń na majątku dłużnika

Obowiązkiem dłużnika jest załączenie do wniosku listy zabezpieczeń, jakie zostały ustanowione na jego majątku, z podaniem dat ustanowienia (hipoteki, zastawy, etc.). W przypadku nieposiadania majątku listy nie sporządza się, a we wniosku wskazuje się przyczynę jej niezałączenia.

Dłużnik zobowiązany jest dołączyć do wniosku oświadczenie, że brak jest przesłanek ogłoszenia upadłości konsumenckiej, wymienionych w art. 491⁴ ust. 2 i 3 ustawy Prawo upadłościowe . Brak takiego oświadczenia spowoduje nierozpoznanie wniosku.

Wniosek musi być podpisany własnoręcznie przez dłużnika lub przez jego przedstawiciela ustawowego. W przypadku niemożności złożenia własnoręcznego podpisu może to zrobić osoba upoważniona przez dłużnika wskazując powód, dla którego dłużnik nie podpisał się samodzielnie. Osoba upoważniona podpisuje wniosek własnym imieniem i nazwiskiem. Na końcu wymienia się wszystkie załączniki do wniosku, które najlepiej jest ponumerować. W sądzie składa się wniosek z załącznikami oraz jego kopię wraz z kopiami załączników. Kopie przeznaczone są dla syndyka masy upadłościowej. Mogą to być zarówno kserokopie, jak i wydruki komputerowe.

Opłatę sądową w wysokości 30 zł można wnieść bezpośrednio w kasie sądu, przelewem na rachunek sądu bądź znakami opłaty sądowej. Jeżeli dłużnika nie stać na wniesienie opłaty, może złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych, z podaniem oświadczenia o sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej, według wzoru znajdującego się na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.