Nowa ustawa Prawo restrukturyzacyjne, obowiązująca od 1 stycznia 2016 roku, wprowadziła pakiet środków, pozwalających zachować podmiot gospodarczy, uzdrowić jego sytuację finansową i umożliwić powrót na rynek. W każdej przewidzianych w ustawie sytuacji instytucją zatwierdzającą jest sąd restrukturyzacyjny.
Istota sądu restrukturyzacyjnego
Według ustawy Prawo restrukturyzacyjne:
Art. 14. 1. Sprawy w postępowaniu restrukturyzacyjnym rozpoznaje sąd restrukturyzacyjny. Sądem restrukturyzacyjnym jest sąd rejonowy – sąd gospodarczy.
Co do zasady, siedzibą sądu rejonowego – sądu gospodarczego jest miasto, które jest siedzibą sądu okręgowego. W Polsce jest 45 sądów okręgowych, jednak sądów restrukturyzacyjnych (a zarazem upadłościowych) jest 44. Wynika to z faktu, że sąd w Warszawie obejmuje dwa okręgi sądowe – Warszawę i Warszawę-Pragę. Zatem w stolicy sądem restrukturyzacyjnym jest Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie.
Skład sądu i zasady powoływania
Art. 14. 2. Sąd orzeka w składzie jednego sędziego. Rozpoznając zażalenie na postanowienie sędziego-komisarza oraz w przedmiocie wynagrodzenia nadzorcy sądowego albo zarządcy w postępowaniu układowym i sanacyjnym, sąd orzeka w składzie trzech sędziów zawodowych.
3. Po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego w skład sądu nie może wchodzić sędzia-komisarz ani jego zastępca.
Zakaz udziału sędziego-komisarza lub jego zastępcy obejmuje wszystkie postępowania, a nie tylko te będące skutkiem zażalenia na postanowienie sędziego-komisarza. Dotyczy również jego zastępcy. Ustawodawca dążył bowiem do wyeliminowania możliwości orzekania w sprawie i pełnienia funkcji sędziego-komisarza przez tę samą osobę. Nadto sędzia-komisarz, który wydał zaskarżone postanowienie, w przypadku uchylenia nie może rozpoznawać go w ponownym postępowaniu – musi być wyznaczony inny sędzia-komisarz. Reguluje to art. 14 p. 4 ustawy:
W przypadku uchylenia postanowienia sędziego-komisarza i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sędzia-komisarz jest wyłączony od ponownego rozpoznawania tej sprawy. Wyłączenie to obowiązuje również w przypadku uchylenia postanowienia wydanego w wyniku ponownego rozpoznania sprawy. W takim przypadku sprawę rozpoznaje zastępca sędziego- -komisarza albo wyznaczony sędzia.
Właściwość sądu
Zgodnie z ustawą Prawo restrukturyzacyjne:
Art. 15. 1. Sprawy restrukturyzacyjne rozpoznaje sąd właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika.
2. Przez główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika należy rozumieć miejsce, w którym dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością o charakterze ekonomicznym i które jako takie jest rozpoznawalne dla osób trzecich.
Co to oznacza? Otóż główny ośrodek podstawowej działalności rozumieć należy jako miejsce, w którym znajduje się siedziba firmy dłużnika, gdzie prowadzony jest zarząd działalnością gospodarczą i miejsce to jako takie jest wskazywane przez osoby trzecie. Np. dla przedsiębiorstwa posiadającego filie lub oddziały głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest siedziba główna.
3. W przypadku osoby prawnej oraz jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, domniemywa się, że głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest miejsce siedziby.
Domniemanie to oznacza, że jeżeli np. wierzyciel twierdzi, iż dla danego podmiotu właściwy jest inny sąd, niż wskazywałby to adres siedziby, znajdujący się w rejestrze, wówczas wierzyciel ten ma obowiązek stan ten udowodnić.
4. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą lub zawodową domniemywa się, że głównym ośrodkiem jej podstawowej działalności jest główne miejsce wykonywania działalności gospodarczej lub zawodowej.
Występuje tu domniemanie, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce, w którym rzeczywiście jest wykonywana podstawowa działalność gospodarcza (zawodowa) przedsiębiorcy. Można zatem właściwie zakwalifikować podstawowy charakter działalności lub miejsce jej wykonywania, jeżeli jest ono różne od miejsca, z którego jest ona zarządzana. W każdej bowiem sytuacji, w wypadku rozbieżności pomiędzy miejscem regularnego zarządzania a miejscem zarządzania rozpoznawanym przez osoby trzecie, decyduje postrzeganie przez osoby trzecie.
5. W przypadku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub zawodowej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce zwykłego pobytu tej osoby.
Niegdyś decydujące w tej kwestii miejsce stałego zameldowania. Obecnie, wobec zniesienia obowiązku meldunkowego, miejsce to nie ma decydującego znaczenia; uznanie za miejsce zwykłego pobytu następuje na podstawie praktyki życiowej. Do tej pory zresztą ustawa restrukturyzacyjna nie miała zastosowania wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, z wyjątkiem wspólników spółki osobowej zamierzających zrestrukturyzować swoje zobowiązania równolegle z restrukturyzacją spółki. Wobec planowanego wprowadzenia restrukturyzacji konsumenckiej przewiduje się wzrost zastosowania tego przepisu.
6. Jeżeli dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej głównego ośrodka podstawowej działalności, właściwy jest sąd miejsca zwykłego pobytu albo siedziby dłużnika, a jeżeli dłużnik nie ma w Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zwykłego pobytu albo siedziby, właściwy jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika.
Może się zdarzyć, że dłużnik nie ma głównego ośrodka podstawowej działalności w Polsce, a w innym kraju. Może też mieć więcej równoważnych ośrodków w kilku krajach. Wówczas restrukturyzacja odbywać się będzie pod nadzorem sądu właściwego dla miejsca zwykłego pobytu osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub siedziby – dla dłużnika będącego przedsiębiorcą, ostatecznie, w braku miejsca zwykłego pobytu lub siedziby, sądu, właściwego dla obszaru, w którym znajduje się majątek dłużnika.
Działanie sądu
Art. 16. 1. Jeżeli w toku postępowania o zatwierdzenie układu albo otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego okaże się, że właściwy jest inny sąd, sprawę przekazuje się temu sądowi. Na postanowienie o przekazaniu sprawy nie przysługuje zażalenie. Postanowienie wiąże sąd, któremu sprawa została przekazana. Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostają w mocy.
2. Przekazanie sprawy po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego jest niedopuszczalne.
Sąd, pod którego nadzorem rozpoczęło się postępowanie restrukturyzacyjne dowolnego rodzaju (jak wiadomo, są ich cztery), w przypadku stwierdzenia swojej niewłaściwości, z urzędu przekazuje całą sprawę właściwemu sądowi; jednakże, jeżeli wcześniej dokonał już czynności związanych z postępowaniem, są one ważne i mają moc prawną. Nowy, właściwy sąd jest zobowiązany do dalszego prowadzenia postępowania, chyba że stwierdzi właściwość jeszcze innego sądu.
Jeżeli natomiast sąd właściwy z różnych powodów (np. wyłączenia wszystkich sędziów) nie może prowadzić postępowania, wówczas sąd wyższej instancji (okręgowy) wyznacza inny sąd. Należy jednak mieć na uwadze, że w tej sytuacji sprawa będzie przeniesiona do innego okręgu sądowego, bowiem sprawy restrukturyzacji (upadłości) prowadzi jeden sąd w danym okręgu.
Postanowienie o przekazaniu sprawy wydaje sąd jednoosobowo. Jest ono niezaskarżalne.
Nie można jednak przekazać sprawy do innego sądu, nawet jeżeli jest ona prowadzona przez sąd niewłaściwy miejscowo, jeżeli postępowanie restrukturyzacyjne zostało już otwarte. Ustawodawca nie dopuszcza tej możliwości w ustawie Prawo restrukturyzacyjne, w odróżnieniu od ustawy Prawo upadłościowe, które dopuszcza zmianę sądu po otwarciu postępowania upadłościowego.
Art. 17. Jeżeli postępowanie restrukturyzacyjne zostało otwarte w kilku sądach, dalsze postępowanie prowadzi sąd, który pierwszy wydał postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego.
Może dojść do sytuacji, kiedy wobec trudności w ustaleniu głównego ośrodka podstawowej działalności (np. wobec istnienia kilku ośrodków) wniosek o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego zostanie złożony w kilku sądach. Wówczas właściwym będzie ten z sądów, który wydał postanowienie o otwarciu postępowania jako pierwszy. Każdy kolejny sąd ma obowiązek przekazać akta sprawy do tego pierwszego. Jeżeli w dwóch (lub więcej) sądach data wydania postanowienia jest ta sama, konieczne jest ustalenie kolejności wydania postanowień, np. co do godziny, a decyduje wcześniejsza.
Dodaj komentarz