Do lektury niniejszego artykułu zapraszamy wszystkich tych, którzy są zainteresowani tematem upadłości konsumenckiej jednego z małżonków. W tekście omówiono następujące kwestie: wspólne/oddzielne podejście do upadłości, rozdzielność majątkowa/brak rozdzielności, ochrona majątku współmałżonka.
Wspólnie czy oddzielnie?
Przypadek upadłości konsumenckiej w małżeństwie z wielu względów nie należy do łatwych. Jest tak przede wszystkim ze względu na konsekwencje, jakim podlega jeden z małżonków – choćby nie ponosił najmniejszej odpowiedzialności za długi współmałżonka. Przyjrzyjmy się bliżej tej rzeczywistości. Polskie prawo przewiduje możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez oboje małżonków lub przez każdego z nich oddzielnie. Czym różnią się od siebie te dwie sytuacje? Właściwie jeśli chodzi o konsekwencje obu posunięć – nie ma tutaj zasadniczych różnic. Wspólny wniosek oraz pismo skierowane przez jedną osobę poskutkują tym samym: przejściem wspólnego majątku w masę upadłościową. Procedura oddłużenia dotyczy bowiem wspólnego majątku, który zaistniał z kolei dzięki wspólności majątkowej – obecnej od momentu zawarcia małżeństwa. Skuteczność wszczęcia postępowania przez jednego z małżonków nie jest zależna od wyrażenia zgody przez drugiego współmałżonka. Przepisy nie przyznają drugiemu małżonkowi żadnej możliwości powstrzymania przed złożeniem wniosku zadłużonego małżonka. Co więcej, współmałżonek dłużnika w procedurze oddłużania nie będzie miał statusu uczestnika postępowania, co znacząco ogranicza jego pole działania. Taka osoba nie będzie mogła składać wyjaśnień, zażaleń na postanowienia sądu, nie będzie miała też prawa wyjaśniać istotnych wątpliwości, które mogą mieć realny wpływ na majątek wspólny małżonków. Należy pamiętać, że z perspektywy prawa procedura upadłości konsumenckiej skierowana jest wyłącznie do tego współmałżonka, który jest niewypłacalny. Niestety, konsekwencje dotyczą obojga.
Rozdzielność majątkowa i jej brak
Jak już wcześniej wspomniano, w chwili zawarcia małżeństwa między kobietą a mężczyzną powstaje ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej. Zakłada on współwłasność przedmiotów majątkowych nabytych przez małżonków w trakcie jego trwania, które stanowią jedną całość gospodarczą. Wskutek ogłoszenia upadłości konsumenckiej między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa. W rozdzielności majątkowej nie ma majątku wspólnego. Występują jedynie dwa odrębne majątki małżonków. Kolejną konsekwencją ogłoszenia upadłości będzie przejście majątku wspólnego w masę upadłości, z której spłacane będzie zadłużenie. Z tej puli mogą być również zaspokajane wierzytelności wynikające z działalności gospodarczej zadłużonego. Jeden z małżonków będzie odpowiadać wspólnym majątkiem za długi drugiego – również wtedy, gdy nigdy nie miał statusu współdłużnika, a nawet gdy nie wyrażał zgody na zaciąganie zobowiązań. Powyższe reguły są bardzo surowe, wydają się wręcz nieludzkie. Czy istnieją mechanizmy prawne, które w jakikolwiek sposób chroniłyby drugiego małżonka?
Ochrona majątku współmałżonka
Małżonek ma prawo zgłosić sędziemu-komisarzowi wierzytelność w majątku wspólnym z tytułu swojego udziału. Roszczenie współmałżonka może odpowiadać połowie wartości majątku dorobkowego. Niestety, małżonek nie zyskuje pierwszeństwa w procesie odzyskiwania wierzytelności i musi poddać się takim samym procedurom jak pozostali wierzyciele. Pewnym udogodnieniem jest także fakt, że z mocy prawa wyłączone z masy upadłości pozostają przedmioty służące prowadzeniu działalności gospodarczej oraz pracy zawodowej – również wtedy, gdy objęte są majątkową wspólnością małżeńską . Dodajmy jednak: wyłączeniu z masy upadłości podlegają wszystkie te rzeczy z wyjątkiem przedmiotów majątkowych nabytych do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Zdaje się, że najskuteczniejszym sposobem ochrony jest odpowiednio wcześniej zaplanowana i przeprowadzona procedura ustanawiająca rozdzielność majątkową. Rozdzielność majątkowa może być ustanowiona przed zawarciem małżeństwa oraz w trakcie jego trwania. Jednak ważność dokonanej czynności w przypadku upadłości konsumenckiej zależna jest od upływu określonego czasu. Rozdzielność majątkowa musi powstać pomiędzy małżonkami co najmniej dwa lata przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. W innym razie – będzie ona bezskuteczna i współmałżonek nie będzie mógł skorzystać z możliwości wyłączenia określonego majątku z masy upadłości.
Dodaj komentarz