Jedną z wielu konsekwencji ogłoszenia upadłości jest sytuacja zawieszenia postępowania sądowego.
Zawieszenie oznacza czasowe wstrzymanie części lub całego postępowania. Najczęściej jest to krok uzasadniony określonymi w ustawie zdarzeniami, które uniemożliwiają podjęcie czynności procesowych przez np. którąś ze stron postępowania. Do takich zaliczamy właśnie upadłość podmiotu, biorącego udział w postępowaniu. Kwestię tę regulują przepisy procedury cywilnej, czyli kodeksu postępowania cywilnego. Na podstawie art. 174 § 1 k.p.c.:
„Sąd zawiesza postępowanie z urzędu:
1. jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości, masy układowej lub masy sanacyjnej i ogłoszono upadłość lub wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe albo ustanowiono zarządcę w postępowaniu restrukturyzacyjnym;
2. jeżeli ustanowiono zarządcę przymusowego w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości lub zarządcę tymczasowego w postępowaniu o otwarcie postępowania sanacyjnego, a postępowanie dotyczy majątku objętego zabezpieczeniem.”
Przepisy wielokrotnie nowelizowane mówią obecnie o sytuacji zawieszenia postępowania cywilnego bez podziału na upadłość powoda czy pozwanego. Należy także pamiętać, że zawieszenie postępowania w ww. wypadkach jest obligatoryjne, co oznacza, że nie jest zależne ani od woli stron ani od woli sądu.
Z kolei w przypadku postępowań sądowo-administracyjnych, sąd zawiesi postępowanie z urzędu, jeżeli toczy się postępowanie upadłościowe wobec strony, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości. Jak widać przepisy te są analogiczne.
Ogłoszenie upadłości niesie ze sobą konkretne skutki dla upadłego. Zwykle traci on zarząd nad swoim majątkiem, który wchodzi w skład masy upadłości. Pieczę nad mieniem upadłego będzie od tej pory sprawował syndyk, który nie tylko będzie zarządzał, ale dokona upłynnienia majątku oraz podziału uzyskanych w ten sposób środków pomiędzy wierzycieli. Syndyk prowadzić będzie postępowanie na rzecz upadłego, ale w swoim imieniu, co sprawia, że stroną w procesie jest nie upadły, ale syndyk. Aby jednak do tego doszło, konieczne jest najpierw zawieszenie postępowania, tak, aby podmiot uprawniony mógł do niego wstąpić.
W tym kontekście powstaje do rozstrzygnięcia, których postępowań dotyczy sytuacja zawieszenia postępowania. Przepisy wskazują, że zawieszenie postępowania dotyczy wszystkich postępowań, które odnoszą się w jakiś sposób do masy upadłości. Jeśli postępowanie nie ma związku z masą upadłości to wówczas nie stosuje się przepisów o zawieszeniu postępowania. Zatem w pierwszej kolejności należy ustalić czy dane postępowanie ma związek z masą upadłości. Sprawa będzie miała taki związek wtedy, gdy może mieć wpływ na tę masę upadłości, a w grę wchodzi konieczność zaspokojenia roszczeń wierzycieli (głównie właśnie dzięki istnieniu owej masy).
Jednakże zanim dojdzie do sytuacji, w której syndyk wejdzie do postępowania, co będzie oznaczało możliwość jego wznowienia, należy dokonać ustalenia czy istnieją wierzytelności. Oznacza to, że należy wyczerpać procedurę ustalania wierzytelności. Natomiast w przypadkach, kiedy sprawy nie mają związku z masą upadłości, zawieszenie postępowania nie nastąpi, ponieważ nie przewidują tego przepisy prawa, a upadły ma pełne prawo i możliwość brania udziału w postępowaniu, a tu nie wchodzi do tego postępowania syndyk.
Momentem zawieszenia postępowania jest chwila samego wydania przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości, nie ma konieczności oczekiwania na uprawomocnienie się postanowienia. Zawieszone mogą zostać tylko postępowania już się toczące, bez względu na fazę, w której się znajdują. Mówimy zatem o każdym postępowaniu, które rozpoczęło się najpóźniej na dzień przed ogłoszeniem upadłości. W innych przypadkach, przepis o zawieszeniu postępowania nie znajduje zastosowania. Sprawy odnoszące się do masy upadłościowej zostają zawieszone niezależnie od punktu, w jakim są obecnie. Nie można jedynie zawiesić postępowania, które zostało zakończone, a zatem wydano prawomocne orzeczenie (uprawomocnienie następuje, gdy nie przysługuje już żaden środek odwoławczy).
W praktyce Sąd wzywa syndyka do wstąpienia do postępowania, a jeżeli mogą odmówić udziału, wyznacza odpowiedni termin na złożenie koniecznego oświadczenia. Postępowanie zostaje podjęte ponownie, gdy syndyk zgłosi się lub przedstawi stosowane oświadczenie. Niezłożenie w terminie dokumentu uznaje się za odmowę wzięcia udziału w postępowaniu. Jeśli tak się zdarzy, postępowanie można wznowić z udziałem upadłego.
Niekiedy zdarza się, że nie zawsze można podjąć na nowo postępowanie, zaraz po zgłoszeniu swego udziału przez syndyka. Dzieje się tak w przypadku, gdy sprawa wszczęta przeciw upadłemu dotyczy wierzytelności, która podlega zgłoszeniu do masy upadłości. W pierwszej kolejności musi zostać zakończony proces tworzenia listy wszystkich wierzytelności, zatem chodzi o przeprowadzenie trybu ustalania wierzytelności. Jeżeli taka wierzytelność zostaje wpisana na listę w postępowaniu upadłościowym, zawieszony proces ulega umorzeniu.
Kolejną kwestią związaną z ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest zawieszenie postępowań egzekucyjnych. W ten sposób upadły nie musi obawiać się działań komornika i urzędu skarbowego, skierowanych na egzekucję jego majątku.
Zawieszenie egzekucji oznacza, że komornik odstępuje od prowadzonych dotychczas czynności wobec dłużnika. Musi zwolnić zajęte wynagrodzenie za pracę i konto bankowe dłużnika. Nie może też podejmować jakichkolwiek czynności w celu odzyskania należności. Wreszcie, kwoty uzyskane w zawieszonym postępowaniu musi przekazać do masy upadłościowej w całości. Zasady te dotyczą także urzędów skarbowych. Prowadzenie przez naczelnika urzędu skarbowego egzekucji po dniu ogłoszenia upadłości (…) jest niezgodne z prawem, w związku z czym wyegzekwowane po tym dniu należności z tytułu kosztów egzekucyjnych powinny zostać przelane do masy upadłości (Wyrok WSA w Gdańsku z 3/4/2012, sygn. akt I SA/Gd 168/12).
„Zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie stoi na przeszkodzie przysądzeniu własności nieruchomości, jeżeli przybicia prawomocnie udzielono przed ogłoszeniem upadłości, a nabywca egzekucyjny wpłaci w terminie cenę nabycia”.
Natomiast moment uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, oznacza dla dłużnika umorzenie postępowań egzekucyjnych przeciwko majątkowi dłużnika, który wchodzi do masy upadłościowej. Skutek umorzenia następuje z mocy samego prawa.
Autor: Radca Prawny Karolina Falkowska
Dodaj komentarz