Upadłość konsumencka jednego z małżonków często oznacza upadłość całej rodziny. Dotyczy to tych sytuacji, kiedy tylko jeden z małżonków pracuje zawodowo, a drugi pozostaje na jego utrzymaniu. Polskie prawo przewiduje możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez jednego lub oboje małżonków. Jak to wygląda od strony formalnej i majątkowej?
Wniosek razem czy osobno?
Przepisy umożliwiają złożenie wniosku ogłoszenie upadłości konsumenckiej zarówno przez jednego, jak i przez oboje małżonków. Jednakże możliwe jest jedynie połączenie spraw w przedmiocie rozpoznania wniosku przez sąd. Formalnie, jeżeli obydwoje małżonkowie zdecydują się na złożenie wniosku, muszą zrobić to każdy osobno i do wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej dołączyć wniosek o połączenie spraw do wspólnego rozpoznania. Niestety, nie ma podstawy prawnej, która umożliwiałaby przeprowadzenie wspólnego postępowania upadłościowego po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej; zatem będzie ono prowadzone osobno w stosunku do każdego z małżonków.
Jeżeli wniosek składa tylko jeden z małżonków, nie ma znaczenia, czy drugi małżonek wyraża na to zgodę czy nie. Skuteczność wszczęcia postępowania przez jednego z małżonków nie jest zależna od wyrażenia zgody przez drugiego małżonka, niezależnie czy pozostają oni w ustroju ustawowej wspólności majątkowej. Przepisy nie tylko nie przyznają drugiemu małżonkowi prawa do skutecznego powstrzymania złożenia przez współmałżonka wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, ale również statusu uczestnika postępowania. Oznacza to, że drugi małżonek nie może składać wyjaśnień, zażaleń na postanowienia sądu, itp., mogących mieć wpływ na losy majątku wspólnego. Co do zasady bowiem postępowanie upadłościowe prowadzone jest wyłącznie wobec tego małżonka, który jest niewypłacalny.
Co się dzieje z majątkiem?
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej. Od tej pory wszystkie przedmioty majątkowe, nabyte przez każdego z małżonków, wchodzą w skład majątku wspólnego. Sytuacja ta nie ma miejsca, jeżeli przed zawarciem małżeństwa osoby, zamierzające je zawrzeć, zawrą przed notariuszem umowę majątkową małżeńską (zwaną potocznie intercyzą). Wówczas ustrój wspólności majątkowej nie powstaje, a majątek każdego z małżonków, nabyty w trakcie małżeństwa, pozostaje jego odrębną własnością. W Polsce wciąż zawieranie umów majątkowych przed zawarciem małżeństwa nie jest częste, stąd powstają problemy w obliczu ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.
Zgodnie z ustawą Prawo upadłościowe:
Art. 124. 1. Z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, o której mowa w art. 53 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682). Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny.
2. (uchylony)
3. Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi.
4. Domniemywa się, że majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa. 5. Do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, choćby były objęte majątkową wspólnością małżeńską, z wyjątkiem przedmiotów majątkowych nabytych do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Zatem, w przypadku istnienia ustroju wspólności ustawowej, z chwilą ogłoszenia upadłości jednego z małżonków cały wspólny majątek staje się masą upadłościową i żaden z małżonków nie ma prawa rozporządzania nim. Powstanie rozdzielności majątkowej zabezpiecza jedynie te dobra, które odtąd nabywać będzie małżonek upadłego. Co więcej, zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej jest bezskuteczne w stosunku do majątku wspólnego, jeżeli została ona zawarta później niż dwa lata przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Dodaj komentarz