Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe przeznaczone dla osób niebędących przedsiębiorcami, które popadły w zadłużenie. Jednym z ostatnich etapów oddłużania poprzez upadłość konsumencką jest plan spłaty wierzycieli. Na czym polega? Kto się nim zajmuje? Zapraszamy do lektury poniższego tekstu, w którym odpowiemy na te i inne pytania związane z zagadnieniem planu spłaty wierzycieli.
Upadłość konsumencka w pigułce
Zanim przejdziemy do opisu planu spłaty wierzycieli, przedstawimy pokrótce proces upadłości konsumenckiej. Jak wspomniano już wcześniej, z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać te osoby fizyczne, które nie prowadzą własnego przedsiębiorstwa. W wyniku popadnięcia w stan niewypłacalności w określonych okolicznościach mogą one starać się o oddłużenie poprzez upadłość. Wyjaśnijmy najpierw, na czym polega niewypłacalność. Według prawa upadłościowego niewypłacalność to stan, w którym dłużnik stracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Aby można było mówić o niewypłacalności, opóźnienie w regulowaniu długów powinno przekraczać trzy miesiące. Niemożność uregulowania bieżących zobowiązań to jedna z przesłanek ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Prawo uwzględnia również inne czynniki, które mają wpływ na zaistnienie upadłości konsumenta. Na przykład – przesłanką negatywną skutkującą oddaleniem wniosku o upadłość jest umyślne przyczynienie się do powstania zadłużenia. Inna przesłanka negatywna polega na rażącym niedbalstwie: sprowadza się ono do niezachowania należytej staranności w określonej sytuacji, tutaj – do takiego zachowania, które spowoduje zadłużenie lub jego wzrost.
Rozpatrzywszy wniosek, sąd upadłościowy może wydać postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Obowiązkiem konsumenta-dłużnika jest wymienienie we wniosku i późniejsze wskazanie syndykowi składników swojego majątku. Do masy upadłości nie wchodzą wszystkie składniki majątku, a jedynie te, które posiadają faktyczną wartość rynkową i są możliwe do zbycia. One więc (można tu wymienić np. domy, działki rekreacyjne, samochody) wchodzą do masy upadłościowej i zostają przeznaczone na proporcjonalną spłatę wierzytelności. Jeżeli sumy uzyskane ze sprzedaży składników majątku dłużnika nie wystarczą na zaspokojenie wszystkich wierzycieli, sąd ustali dodatkowo plan spłaty.
O planie – ogólnie
Zatem plan spłaty to ustanowiony przez sąd program spłaty wierzycieli. Pamiętajmy, że sąd ustala plan w zależności od aktualnych zdolności zarobkowych dłużnika i potrzeb życiowych jego i jego rodziny. Nie trzeba więc martwić się tym, że upadłemu zabraknie środków do życia. W związku z tym miesięczna wysokość spłaty na rzecz wszystkich wierzyciel może wynosić tylko kilkaset, a czasem nawet kilkadziesiąt złotych. Plan spłaty wierzycieli trwa nie dłużej niż trzy lata. Jakie długi obejmuje plan? Otóż dotyczy on zobowiązań powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości niezaspokojonych na podstawie ostatecznego planu lub częściowych planów podziału funduszów masy upadłości. Co więcej, obejmuje on zobowiązania powstałe po ogłoszeniu upadłości i niewykonane w toku postępowania upadłościowego, a także należności z tytułu kosztów postępowania upadłościowego. Po rzetelnym stosowaniu się do obowiązków wynikających z planu spłat – zobowiązania niespłacone w toku postępowania z mocy prawa zostaną umorzone, a dłużnik zostanie całkowicie oddłużony. Należy pamiętać, że plan spłaty wierzycieli nie zakłada całkowitej spłaty zobowiązań przez upadłego. Najczęściej w ramach planu spłaty zaspokojona zostaje tylko pewna, niewielka, część zobowiązań upadłego. Plan pełni nie tylko funkcję windykacyjną (zaspokojenie wierzycieli), ale również wychowawczą (ponoszenie przez upadłego niedogodności związanych ze swoim zadłużeniem).
Decyzja sądu
Jednak zanim do tego dojdzie, trzeba uzbroić się w cierpliwość. Plan spłaty zostaje zainicjonowany przez sąd jakby automatycznie. Dłużnik nie musi zabiegać o to w żaden sposób. Przed jego ustaleniem sąd obowiązkowo wysłuchuje dłużnika, wierzycieli i syndyka. Ma to na celu m.in. określenie wysokości zarobków upadłego. Po tych rozmowach sąd podejmuje decyzję odnośnie do tego, jak będzie wyglądał plan spłaty.
A jeśli upadły nie ma pieniędzy?
Wyjątkowo może zaistnieć sytuacja, w której sąd nie ustali planu spłaty. Stanie się tak na pewno wtedy, gdy upadły nie ma środków na spłatę zobowiązań w ramach ewentualnego planu i nie istnieje możliwość, że pieniądze pojawią się w przyszłości. Co się wtedy dzieje? Plan spłaty wierzycieli w ogóle nie powstaje, a wszystkie zobowiązania dłużnika zostają umorzone.
Czy plan spłaty wierzycieli może zostać zmieniony?
Tak – i to w kilku sytuacjach. Po pierwsze, zarówno upadłemu, jak i każdemu z wierzycieli przysługuje możliwość złożenia zażalenia na postanowienie sądu o ustaleniu planu spłaty albo o umorzeniu zobowiązań bez ustalania planu spłaty. Rozpatrywanie tego typu zażaleń zazwyczaj znacząco wydłuża trwanie konsumenckiego postępowania upadłościowego, jest to jednak realna możliwość wpłynięcia na kształt planu.
Po drugie, plan spłaty może zostać zmieniony na skutek istotnej poprawy sytuacji majątkowej upadłego. Uwaga jednak: poprawa ta musi być spowodowana inną przyczyną niż zwiększenie się wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskiwanych z osobiście wykonywanej przez upadłego działalności zarobkowej. Jeżeli rzeczywiście mamy do czynienia z podobnymi okolicznościami, każdy z wierzycieli oraz upadły może wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli. O zmianie planu spłaty wierzycieli sąd orzeka po wysłuchaniu upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty wierzycieli.
Po trzecie, jak nietrudno się domyślić, plan spłaty wierzycieli może również ulec zmianie wskutek znacznego pogorszenia się sytuacji finansowej upadłego. Na wniosek dłużnika, po wysłuchaniu wierzycieli sąd może obniżyć wysokość rat przy jednoczesnym przedłużeniu okresu planu spłaty na dalszy okres nieprzekraczający osiemnastu miesięcy. Natomiast, jeżeli brak możliwości wywiązania się z obowiązków określonych w planie spłaty ma charakter trwały i wynika z okoliczności niezależnych od upadłego, sąd na wniosek upadłego, po wysłuchaniu wierzycieli, może uchylić plan spłaty wierzycieli i umorzyć niewykonane zobowiązania upadłego. Wówczas dochodzi do sytuacji, gdzie następuje umorzenie zobowiązań upadłego mimo braku wykonania planu spłaty.
Prawa i obowiązki upadłego
Uprawomocnienie się planu spłaty wierzycieli sprawia, że upadły odzyskuje prawo władania i zarządzania swoim majątkiem oraz wynagrodzeniem za pracę. Nie oznacza to jednak, że na dłużniku nie spoczywają żadne obowiązki. Przeciwnie! W czasie wykonywania planu spłaty upadły nie może dokonywać czynności prawnych dotyczących majątku, które mogłyby pogorszyć jego stan, a tym samym – zdolność do wykonania planu spłaty. Do obowiązków upadłego należy ponadto:
- wykonywanie spłat;
- składanie do sądu corocznych sprawozdań z wykonywania planu spłaty, w których należy zamieścić informacje o osiągniętych przychodach, spłaconych kwotach oraz nabytych składnikach majątkowych o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie;
- zakaz ukrywania majątku lub dokonywania czynności prawnych z pokrzywdzeniem wierzycieli.
Nadzór nad realizacją planu spłaty sprawują wierzyciele oraz sąd upadłościowy. Co się stanie, jeśli dłużnik nie wywiąże się ze swoich obowiązków? Czekają go poważne konsekwencje: na przykład uchylenie planu spłaty wierzycieli, które poskutkuje brakiem umorzenia długów.
Plan, plan i po planie
Zakładamy jednak, że upadły okazał się solidnym i rzetelnym człowiekiem. Plan spłaty wierzycieli został przez niego skrupulatnie zrealizowany. Sąd wyda wówczas postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Wszystkie niezaspokojone zobowiązania upadłego zostaną umorzone, a dłużnik …odetchnie z ulgą.
Dodaj komentarz